Қант диабеті – инсулиннің тапшылығы себеп болатын зат алмасудың созылмалы бұзылысы. Мұның нәтижесінде қанда глюкозаның (қант) деңгейі тұрақты түрде жоғары болады. Инсулин — ұйқы безінің гормоны, оның негізгі қызметі қанда қант деңгейін төмендету болып табылады. Қант диабеті өте кең таралған. Статистика бойынша әр түрлі мемлекеттерде 1-ден 17%-ға дейін ересектер ауырады.
Қант диабетінің бірнеше түрін ажыратады.
Эндокринологтар диабеттің тағы да бірнеше түрін ажыратады:
Негізгі әдіс – глюкоза деңгейін анықтау үшін жүргізілетін қан талдауы. Қазір дәріханаларда глюкометрлер сатылады. Олар экспресс сынама әдісі арқылы бірнеше секунд ішінде нақты нәтижені алуға мүмкіндік береді. Глюкометрмен бірге ауру сезімінсіз саусақты тесуге арналған арнайы ине қатар жүреді. Қантқа сынаманы көптеген дәріханаларда жасауға болады.
Бұдан басқа глюкозаға толеранттылыққа сынама, глюкозаға және кетон денелеріне зәр талдауы, қанда гликолизирленген гемоглобин, инсулин және С-пептидті анықтау қолданылады.
Барлық симптомдар кенеттен пайда болмайды, біртіндеп дамиды. Сондықтан дәрігер-эндокринолог 40 жастан асқан адамдарға, ЖРВИ мен тұмау симптомдарымен ұқсас белгілері бар аурулармен ауыратын балаларға глюкоза деңгейін анықтайтын талдауды үнемі жасап тұруға кеңес береді.
Диабеттің жасырын қант диабеті деп аталтын түрі болады. Бұл кезде қант диабетіне тән белгілер болмайды. Нақтырақ айтатын болсақ, белгілі бір симптомдар адамдарда байқалады, бірақ оны қант диабетімен байланыстырмайды. Бұл симптомдарға жатады:
Бұл жағдайда глюкоза деңгейі 5,6-6,2 ммоль/л дейін сәл ғана жоғарылауы мүмкін. Осы жағдай 5 жылға дейін созылуы мүмкін, одан әрі жасырын қант диабеті 2-ші типті созылмалы емделмейтін диабетке ауысады.
Қант диабеті — созылмалы ауру, алайда оны бақылауда ұстауға болады. Ең алдымен емдәм және өмір салтын өзгерту ұсынылады.
1 типті диабет кезінде инсулиннің қолайлы мөлшері анықталады. Заманауи құралдар (шприцтер, помпалар) препаратты енгізуді және инсулин деңгейін бақылауды жеңілдетеді. Ғалымдар жасанды ұйқы безін жасау жұмыстарын жүргізуде және қазіргі таңда имплантация тәжірибесі бар.
Екінші типті диабет дәрігер-эндокринолог тағайындайтын емдәмді сақтауды және дәрілерді қабылдауды талап етеді.
Қант диабетінің асқынуы барлық ағзалар мен жүйелерге әсер етеді. Мысалы, теріге, бүйрекке, тамырларға, жүйке жүйесіне, көру қабілетіне, жыныс жүйесіне әсері анықталады. Әсіресе бүйректер, көз, аяқтар (диабеттік табан) зардап шегеді. Асқынудың ауыр түрі диабеттік кома мен науқастың өліміне әкеледі.
Қант диабетінің алдын алуына дұрыс тамақтану мен қозғалмалы өмір салты жатады. Қант деңгейі жоғары қан тамырларды бітеп тастауы мүмкін (сол себепті диабеті бар адамдарың аяқтарының саусақтарын кесіп тастайды). Спортпен үнемі шұғылданғанда және көмірсуы аз емдәмді ұстанғанда қантамыр жүйесі жақсы жұмыс істеп, диабеттің одан әрі дамуына жол бермейді.
Диагноз нақты қойылғанда, науқас үшін емдәм критикалық фактор болып табылады. Орамжапырақ, қызанақ, қияр, жапырақты салат, жасыл бұршақ, сұлы жармасы, сүзбе, қайнатылған ет сияқты азық-түліктер ұсынылады. Тәттілер, піскен нан, тұзды, ащы, қақталған тағамдар, ішімдіктер мен тәтті сусындар, тәтті жеміс-жидектерге тыйым салынады.
1 типті диабет ұйқы безі жасушаларының жойылуымен шақырылады, ал 2 типті диабет кезінде инсулиннің ағза жасушаларымен өзара байланысу механизмі бұзылады.
Диабеттің дамуына әсер ететін факторлар:
Пікірлерді оқыңыз, сұрақтарды қойыңыз, ыңғайлы болған әдіспен эндокринологтың кеңесіне жазылыңыз:
- сайтта өтінім қалдыру,
- бізге WhatsApp-қа жазу, кеңесшілеріміз сіздерге міндетті түрде жауап береді немесе өздеріңізге қайта хабарласады,
- +7 (707) 22 55 009 нөмірі бойынша хабарласу.