Паротит (қазақша)

Паротит (Свинка, Эпидемиялық паротит) - бұл безді ағзаларға әсер ететін жедел вирусты ауру. Паротит көбінесе 15 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдерде кездеседі. Паротитпен бір рет ауырып, кейін адам өмір бойы иммунитетке ие болады. Паротиттің қоздырғышы - парамиксовирустар тұқымдасының вирусы.

Себептері

Ауру жұқтырған адамнан ауа-тамшылы жолмен жұғады. Денеге енгеннен кейін вирус жоғарғы тыныс жолдарында дами бастайды, қанға еніп, безді ағзаларға әсер етеді. Адам науқаспен тығыз байланыс кезінде немесе тұрмыстық заттар арқылы жұқтырылуы мүмкін. Ауру кез-келген бездерге, ең алдымен сілекей безіне, сондай-ақ ұйқы безіне, қалқанша безіне, қалқанша маңы безіне, жұмыртқаларға, сүт бездеріне және т.б. әсер етуі мүмкін.

Белгілері

Инфекция жұқтырған кезден бастап алғашқы белгілер пайда болғанға дейін әдетте 2-3 апта өтеді. Алғашында паротит белгілері суық тиюге өте ұқсас:

• қалтырау;
• әлсіздік;
• бас ауруы;
• бұлшықет ауруы;
• тәбеттің төмендеуі.

1-2 күннен кейін айқын белгілер пайда болады, мысалы:

• зақымдалған бездер аймағында ісіну, ісіктер;
• құрғақ ауыз;
• шайнау немесе жұту кезіндегі ауырсыну;
• мойынның ісінуі;
• тілдің ісінуі.

Диагностика

Диагностикалық шаралар кешеніне мыналар кіреді:

• анамнез жинау;
• науқасты тексеру;
• кері транскрипциясы бар полимеразды тізбекті реакция (ПТР);
• қан, зәр, нәжіс, сілекей безінің секрециясы, жұлын сұйықтығын зертханалық талдау;
• серологиялық тестілеу.

Емдеу

Аурудың ауырлығына байланысты емдеу үйде немесе стационарлық жағдайда болуы мүмкін.

Емдеу кезінде науқасқа тағайындалады:

• төсек демалысы;
• арнайы диета, сұйық тамақты қолдану басым болуы;
• көп сұйықтық ішу;
• ауыз қуысын шаю;
• қажет болса спазмолитиктер, ферменттер, анальгетиктер тағайындалады.

Асқынулары

Паротитті уақтылы емдемеу көптеген асқынуларды тудыруы мүмкін, мысалы:

• серозды, паротитті менингит;
• аналық бездердің қабынуы, олардың атрофиясы, бедеулік;
• паротит энцефалиті;
• саңыраулық;
• қант диабеті;
• артрит;
• миокардит;
• құрысулық синдром;
• жүйке жүйесінің зақымдануы;
• ақыл-ой дамуының артта қалуы.

Алдын алу

Алдын алудың негізгі әдісі - вакцинация. Егу екі компонентті біріктірілген екпе арқылы, ол қызамық, қызылша және паротиттен қорғайды. Бірінші доза 12 айдан 18 айға дейін, екіншісі 2 жастан 6 жасқа дейін жүргізіледі.