Мигрень – неврологиялық ауру, ол бастың бір бөлігіндегі мерзімді қатты ауырулармен көрінеді. Мигреньнің синонимі — гемикрания, бұл грек тілінен аударғанда «бастың жартысы» дегенді білдіреді. Мигрень кернеу бас ауруынан («қалыпты»), мидың ісіктеріндегі ауырсыну, бастың жарақаттары, сілкініс, артериялық немесе ішкі бас қысымы жоғарылаған кездегі ауырсынудан ерекшеленеді.
Мигрень — бұл кеңінен таралған ауру, халықтың 10%-ында, оның ішінде балаларда да диагноз қойылады. Әйелдер еркектерге қарағанда жиірек зардап шегеді. Жиі мигреньдер (айына 8 реттен артық) жұмысқа қабілеттіліктің жоғалуына және мүгедектікке алып келуі мүмкін.
Мигрень бойынша қарауды невролог дәрігер жүргізеді. Диагноз қою үшін бастың және мойынның тамырларының ультрадыбыстық доплерографиясы, электроэнцефалография, бас миындағы жаңа түзілістерді болдырмау үшін томография қолданылады. «Мигрень» диагнозын қою үшін пациентте төмендегі критерийлерге сәйкес келетін кемінде 5 ұстам болуы керек:
Невропатолог Мұстафина Гүлшат Мұхамеджанқызы орталық және перифериялық жүйке жүйесінің ауруларын диагностикалау және емдеумен айналысады. Жоғары санатты дәрігер, медицина ғылымдарының кандидаты, еңбек өтілі 39 жыл. Мұстафина дәрігерге қабылдауға жазылыңыз WhatsApp немесе телефон арқылы +7 (707) 22 55 009.
Бастың жарты бөлігіндегі пульсациялық ауырсыну әлсіздікпен, тітіркенгіштікпен, ұйқышылдықпен, жүрек айнумен, құсумен қатар жүреді. Кейде жарқын жарықтар мен қатты дыбыстарды көтере алмау (фонофобия), бас айналу, кеңістікте бағдарлау жоғалуы байқалады. Ұстаманың ұзақтығы — бір сағаттан бірнеше күнге дейін.
Мигреннің симптомдары аурудың түрлеріне байланысты өзгеше болуы мүмкін. Қарапайым түрінде аяқ-қолдардың қозғалғыштық қабілетінің төмендеуі және сөйлеудің бұзылуынсыз мерзімді бас ауруы ұстамалары болады. Неғұрлым ауыр түрі - ауралы мигрень. Бұл жағдайда ауырсыну сезімі басталмастан бұрын белгілі бір симптомдар пайда болатын жағдайларды атайды: аяқ-қолдарда әлсіздік, көру функциясының бұзылуы («тұман», «көз алдындағы шыбындар»), сөйлеудің айқындылығының өзгеруі.
Сонымен қатар, сирек кездесетін бас сақинасының түрлерін ажыратады, мысалы, офтальмоплегиялық (көздік), гемиплегиялық (бір жақты паралич), торлы (уақытша соқырлық), мойындық, базилярлық, абдоминальдық және т.б.
Науқасты тыныштықпен, жұмсақ жарықпен және тыныштықпен қамтамасыз ету. Егер мигрень ауруын және жүрек айну сезімін басатын дәрі-дәрмектер тағайындалса, оларды пайдаланыңыз. Аяқ пен қолды ыстық суға түсіруге болады. Кейбір адамдарға басын суық немесе ыстық душқа ұстау көмектеседі, бірақ бұл біраз уақыттан кейін ауырсынудың қайта пайда болуын жоққа шығармайды.
Шабуылдың тоқтауын қамтамасыз ету үшін мүмкіндігінше ертерек шаралар қабылдау маңызды, аурудың «өзі өтіп кетер» деп күтпеу керек. Біріншіден, шабуыл дамыған кезде асқазанның перистальтикасы төмендейді және қабылданған дәрілер сіңірілмейді. Екіншіден, шабуылды ерте тоқтату мигреннің жиілігін азайтуы мүмкін.
Мигренді емдеуге арналған арнайы дәрі-дәрмектер әзірленген, оларды дәрігер рецепті бойынша алуға болады. Кәдімгі анальгетиктер мигреньдік ауырсынуды баспауы мүмкін.
Егер қабылданған шаралардан кейін бас ауруы 24 сағат бойы басылмаса және ол температураның көтерілуімен, бөртпемен, әлсіздікпен, қатты құсумен немесе мигреньге тән емес басқа да симптомдармен бірге жүрсе, дәрігерге қаралу қажет, өйткені күшті бас ауруы басқа аурулардың белгісі болуы мүмкін.
Мигрень ұстамаларын болдырмау үшін дәрілік және дәрілік емес шаралар қолданылады. Дәрілікке тек дәрігер рецепті бойынша берілетін және елеулі жанама әсерлері бар амитриптилин препараты жатады. Сонымен қатар, ұстамалардың санын және қарқындылығын азайтуға нервоздықты төмендету, күйзелістерден, шамадан тыс жүктемеден, ұйқының жетіспеушілігінен аулақ болу, дене белсенділігі көмектеседі. Кейбір науқастар мигреньнің кейбір тағамдармен (шоколад, майшабақ, ірімшік) байланысын атап өтеді, мұндай жағдайда олардың тұтынылуын шектеу қажет. Зерттеулер А, Е, С дәрумендерін, коэнзим Q10 қабылдаудың тиімділігін көрсетеді.
Мигреннің нақты себептері анық емес, ең алдымен, әртүрлі факторлар рөл атқарады. Генетикалық фактордың әсері дәлелденген. Кейбір жағдайларды үштік нервтің қабынуымен түсіндіруге болады (ондай кезде ботокс инъекциялары тиімді болуы мүмкін). Басқа жағдайларда, ауырсыну сезіміне жауапты жүйелердің жұмысының бұзылуының маңызы бар. Мысалы, серотонин мидағы қан тамырларының тарылуын тудырады, заттың әсері тоқтағаннан кейін тамырлардың күрт кеңеюі орын алады, бұл ауырсынуға әкеледі.
