Кене энцефалиті - орталық жүйке жүйесінің басым зақымдануы болатын табиғи-ошақты типтегі жедел вирустық ауру. Ол иксод кенесінің шағуы арқылы беріледі. Энцефалит мидың қабынуы деп аталады.
Кене энцефалитінің қауіп тобына жазғы үй тұрғындары, табиғатта серуендеуді ұнататындар, ауыл тұрғындары, орманшылар, геологтар, жол салушылар, аңшылар, туристер жатады. Соңғы жылдары энцефалит кенелері қалалардың жасыл бөліктерінде жиі кездеседі.
Диагностика
Кене энцефалитінің диагнозы келесі белгілерді анықтау арқылы қойылады:
- анемнезде кене шағуы (науқас тістеу туралы білмеуі мүмкін);
- өзін нашар сезіну туралы шағымдар объективті түрде расталады;
- кене энцефалиті вирусының антигеніне кенені (бар болса) зерттеу;
- энцефалит вирусына қан мен жұлын сұйықтығын зерттеу (әртүрлі әдістермен).
Белгілері
Инкубациялық кезең 4-тен 14 күнге дейін созылады, кейде үш аптаға созылады. Симптомдарда 7-8 күн үзіліспен екі толқын болуы мүмкін. Аурудың басында пайда болады:
- қатты бас ауруы;
- жүрек айнуы;
- құсу;
- температураның 40 градусқа дейін көтерілуі;
- бұлшықеттердің ауырсынуы, бел аймағында;
- жалпы әлсіздік.
Аурудың одан әрі дамуымен пайда болуы мүмкін:
- терінің тітіркену сезімі;
- терінің сезімталдығының өзгеруі;
- паралич, мимикалық бұлшықеттердің, кейінірек қалғандарының қозғалғыштығының бұзылуы;
- бұлшықеттің еріксіз жиырылуы;
- бауырдың ұлғаюы, іштің ұлғаюы.
Алғашқы көмек
Егер кене табылса, оны алып тастау керек: Май немесе алкоголь бар сұйықтық тамызып, 20 минут күтіңіз, жіппен немесе пинцетпен тербелмелі қозғалыстармен тартыңыз.
Алынған кенені құмыраға салып, өзіңізбен бірге ауруханаға апарыңыз, онда оны талдау үшін тапсырыңыз (немесе талдау үшін мамандандырылған мекемеге апарыңыз). Кене иммуноглобулинін инъекциялайтын жәндік шаққандарды қабылдау пунктіне хабарласыңыз. Шаққаннан кейін 30 күн ішінде дәрігердің бақылауында болу керек. Егер жоғарыда аталған белгілер пайда болса, дереу инфекциялық дәрігерге хабарласыңыз.
Емдеу
Энцефалит белгілері пайда болған кезде науқас дереу ауруханаға жатқызылады. Ауру тек дәрігердің бақылауымен күшті дәрі-дәрмектерді қолдануды талап етеді. Дезинтоксикация және жалпы қалпына келтіру терапиясы қолданылады.
Асқынулар:
- созылмалы вирус тасымалдаушы;
- қолдардың әлсіз параличі;
- жадтың әлсіреуі;
- жиі бас ауруы;
- мимикалық бұлшықеттердің әлсіз қозғалғыштығы;
- бұлшықет көлемінің төмендеуі.
Алдын алу
- өсімдіктері мол ашық жерге барғанда, ашық түсті жабық киім, бас киім киіп, киімнің бос ұштарын ышқырлау керек керек;
- егер аллергия болмаса, киім мен аяқ киімді репелленттермен - жәндіктерге қарсы арнайы заттармен өңдеңіз;
- құрғақ шөптер, бұталар көп болатын жерлерден аулақ болыңыз, ағаштардың астында ұзақ отырмаңыз;
- дененің тізе буындарын, шынтақ қатпарлары, құлақтың айналасы, бас терісі, мойын, іш сияқты аймақтарына назар аудара отырып, кенелерді анықтау үшін бір-біріңізді мезгіл-мезгіл тексеріп отырыңыз;
- ашық жерде сізбен бірге болған үй жануарларын тексеріңіз;
- егер жабысып алған кене табылса, оны дереу алып тастаңыз;
- егер сізге қауіп төніп тұрса - көктемгі кезеңге дейін кене энцефалитіне қарсы вакцина алыңыз.
Себептері:
- жұқтырған кененің шағуы;
- жабысқан кенені теріге басып мыжу және ысқылау;
- жабысқан кенені дұрыс алмау;
- жұқтырған жануардың (сиыр, ешкі) шикі сүтін тұтыну.
