Темір тапшылығы анемиясы

Темір тапшылығы анемиясы - қандағы гемоглобин деңгейінің және сарысулы темір мөлшерінің төмендеуімен және қанның темірді байланыстыру қабілетінің жоғарылауымен сипатталатын ауру. Темір тапшылығы анемиясы кең таралған, жиі балалар мен жүкті әйелдерде анықталады. Темір тапшылығы анемиясы - онкологиялық аурулардың бір белгісі.

Себептері

• тағамдағы темірдің жетіспеушілігі;
• созылмалы қан жоғалту;
• микроэлементтің (темірдің) асқазан-ішек жолында сіңу процестерінің бұзылуы;
• ағзадағы темірдің тасымалдау процестерінің бұзылуы (темірдің тасымалына қатысатын ферменттік жүйелердің туа біткен ақаулары);
• микроэлементтің жоғары шығындалуы (жүктілік, лактация, баланың белсенді өсу кезеңі, паразиттердің темірді пайдалануы).

Темір тапшылығы анемиясының себептерін анықтау қиын болатын жағдайлар кездеседі, кейде себептері анықталмай қалады.

Темір тапшылығы анемиясының ауырлық дәрежесі

• Жеңіл: гемоглобин 90-110 г/л; эритроциттер 3,0-3,5 х 10¹² /л;
• Орташа: гемоглобин 70-90 г/л; эритроциттер 2,5-3,0 х 10¹² /л;
• Ауыр: гемоглобин 70 г/л-ден аз; эритроциттер 2,5 х 10¹² /л-ден аз.

Симптомдар

Темір тапшылығы анемиясының белгілері жасырын және айқын болуы мүмкін.

Жасырын темір тапшылығында симптомдар жекелеген және әрдайым байқалмайды. Бұл ауруды қан талдауындағы сарысулы темір деңгейінің төмендеуі арқылы анықтауға болады.

Айқын темір тапшылығы анемиясының симптомдары:

• бозғылт, құрғақ тері;
• тырнақтардың дистрофиялық өзгерістері;
• ашуланшақтық, шаршағандық;
• тәбеттің төмендеуі, дәмнің бұзылуы;
• бауырдың және көкбауырдың үлкеюі;
• иммун тапшылығы;
• тахикардия, жүрек дыбыстарының әлсіреуі, функционалдық систолалық шу;

Анемияның даму ықтималдығы ең жоғары мерзімде туылған балаларда кездеседі. Өнеркәсіптік әдіс арқылы сиыр сүтімен қоректендірілетін балаларда анемияның даму мүмкіндігі жоғары.

Диагностика

Диагноз қою қан талдау нәтижелеріне негізделген. Гемоглобин мен эритроциттердің азаюы - анемияның белгілері. Сонымен қатар, анемия үшін гипохромия, анизоцитоз анықталған.

Аурудың себептерін анықтау үшін науқасты терапевт тексеріп, қажет болған жағдайда гинеколог, хирург, онколог, гематолог та тексереді. Анемияның себебі болып табылатын ауруды анықтау үшін қосымша зерттеулер, мысалы, УДЗ, МРТ, РЭГ жасалуы мүмкін.

Емдеу

Анемияны емдеу үшін әдетте дәрілік заттар (үш валентті темір препараттары) жеткілікті болады. Темір препараттарымен бірге поливитаминдер де қабылданады. 

Ауыр жағдайларда эритроциттік масса құю тағайындалады.

Асқынулар

Анемияны дер кезінде емдемесе, әртүрлі созылмалы аурулар дамуы мүмкін. Олар көбінесе жүрек жеткіліксіздігі, созылмалы гипоксия, жүрек, қан тамырлары, бауыр, ми аурулары болып табылады.

Қандағы гемоглобиннің сыни деңгейге түсуінде гипоксикалық кома, жедел жүрек-қан тамыр жетіспеушілігі және өлім жағдайы дамуы мүмкін.

Алдын алу

Темір тапшылығы анемиясының алдын алу мыналарды қамтиды:

• Аралықта қан тінінің  бақылауы;
• Анемияның мүмкін болатын себептерін жою;
• Қауіп-қатер топтарында темір препараттарын алдын алу;
• Темірге бай диета (сиыр еті, бұзау еті, бауыр, балық, жұмыртқа сарысы).