Гипотиреоз (қазақша)

Гипотиреоз - бұл клиникалық синдром, яғни қалқанша безінің гормондары деңгейінің төмендеуінен туындаған ауыру жағдайы.

Бұл мыңнан 20 әйелде және мыңнан 1 ер адамда кездеседі. Балаларда гипотиреоз әдетте туа біткен болып келеді және ақыл-ой мен физикалық дамудың артта қалуын тудырады.

БЕЛГІЛЕРІ

Балаларда (2 жастан 6 жасқа дейін немесе жыныстық жетілу кезінде көрінеді):

• ақыл-ой дамуының кешігуі;
• жыныстық дамудың, өсудің артта қалуы;
• жиі жұқпалы аурулармен ауыру;
• семіздік.

Ересектерде:

• шаршағыштық, күш-қуаттың төмендеуі, ұйқышылдық, әлсіздік;
• есте сақтау, зейіннің нашарлауы;
• депрессиялық көңіл-күй;
• тұрақты суық сезімі.

Неғұрлым ауыр жағдайларда:

• шаштың түсуі;
• құрғақ және салбыраған тері, шаш пен тырнақ сынғыштығы;
• ісіну;
• семіздік;
• іш қату;
• бұлшықеттер мен буындардағы ауырсыну, төс сүйегінің артындағы ауырсыну;
• бас ауруы;
• брадикардия (жүрек соғу жиілігінің баяулауы);
• әйелдердегі етеккір циклінің бұзылуы;
• ерлердегі потенцияның төмендеуі.

ГИПОТИРЕОЗДЫҢ ДИАГНОСТИКАСЫ

Эндокринолог дәрігер тексеру кезінде науқастың терісінің, шашының жағдайына ерекше назар аударады. Қан қысымы, пульс өлшенеді. Көптеген жағдайларда қалқанша безінің көлемінің ұлғаюы көзбен анықталады. Диагноз қалқанша безі гормондарының зертханалық зерттеулер (T3, T4, TSH) деңгейіне және қалқанша безінің ультрадыбыстық зерттеу арқылы нақтыланады.

АЛҒАШҚЫ КӨМЕК

Егер гипотиреоздың ықтималдығын көрсететін белгілер анықталса, дереу эндокринологпен кеңесу керек. Қалқанша безінің гормондарының теңгерімсіздігі көптеген ішкі органдардың тұрақты бұзылуына әкеледі. Өзін-өзі емдеу, оның ішінде йод препараттарын қолдану денсаулыққа өте қауіпті.

ЕМІ

Жасанды синтезделген қалқанша безінің гормондарын алмастыру терапиясы. Дәрі-дәрмектерді қабылдау схемасын тек эндокринолог дәрігер қандағы гормондардың деңгейіне байланысты жеке тағайындайды. Дәрі-дәрмектерді өздігінен қабылдау ағзаға орны толмас зиян келтіруі мүмкін.

ГИПОТИРЕОЗДЫҢ АЛДЫН АЛУ

Йодқа бай тамақтану, стрессті шектеу, жүйке және физикалық шамадан тыс жүктеме. Диетаға теңіз балығы, кальмар, асшаян, мидия, теңіз қырыққабаты, қызылша, сәбіз, қызанақ, картоп, шпинат, інжір, кептірілген өрік және құрма, қарақұмық жармасы, жаңғақ, тауықтың жұмыртқасының сарысы және бауыр сияқты тағамдарды қосу керек.

АСҚЫНУЛАР:

• балаларда: кретинизмге дейінгі психикалық және физикалық дамудың кешігуі;
• жүкті әйелдерде: түсік түсіру, мерзімінен бұрын босану, ұрықтың дамуындағы ауытқулар, ұрықтың төмен салмағы, босану мен босанғаннан кейінгі асқынулар (қан кету);
• ересектер мен қарттарда: ишемиялық ауру, бедеулік, гипотиреоидты кома, онкологиялық аурулар.

ГИПОТИРЕОЗДЫҢ СЕБЕПТЕРІ:

• қалқанша безінің қабынуы;
• қалқанша безіндегі аутоиммунды процестер;
• қалқанша безінің туа біткен деформациясы немесе қалқанша безінің гормондарының алмасуындағы тұқым қуалайтын бұзылулар;
• қалқанша безінің ісіктері;
• йод, селен тапшылығы;
• емдеудің кейбір түрлері.

Мүмкін сізге осы мақала пайдалы болар:

Қазақстандағы гипотиреоз бен йодтапшылық. 2021 жыл мамыр айының үздік дәрігері