Қотыр – жұқпалы паразитарлық ауру, теріге қышыма кенесі (т.н. қотыр қышыма) түскенде пайда болады.
Дерматологиялық кең тараған аурулардың бірі.
Қотыр кенелері – тұрақты паразиттер, науқастың терісінде өмір сүреді. Кенелер аналығы оның терісінде тұрып, өткелдер жасап жұмыртқа салады (күніне 1–2 жұмыртқа). Өмірінің 2 айында аналығы 50-ге дейін жұмыртқа салуы мүмкін.
Қотырдың сирек түрі - норвегиялық (қабыстырма қышыма). Бұл типтік қотырдың ауыр түрі ұзақ қайталанатын өту формасымен, терінің қышуынсыз, дененің барлық бөлігінде қалың қабыршақты күкіртімен анықталады. Норвегиялық қотырмен ауыратын науқастың терісінде миллиондаған кенелер (әдетте, 15 дана) бар.
Жануарлардан, көбінесе иттерден жұққанда, қотырды псевдосаркоптоз деп атайды. Онда қысқа инкубациялық кезең, теріде қышитын ашық жерлер пайда болады. Паразиттердің өткелдері жоқ, себебі олар бұл жағдайларына сәйкес емес. Адам бұл кезде жұқпайды.
Лупаның астында ине арқылы терідегі қотыр өтпелерінің ақ шоғырланған жерін ашады. Егер онда қотыр кене болса, оны заттық шыныға өткізіп, микроскоп астында зерттейді. Зақымдалған жерлерде қыртыс қабатын кесіп алып, өңделгеннен кейін микроскопиялық тексеру жүргізеді. Бұл кезде кенелер, олардың жұмыртқалары мен нәжістері анықталады.
Дерматолог кәсіби дәрігер арнаулы паразитке қарсы (акарицидті) жергілікті әсері бар препараттарды тағайындайды. Оларды теріге мұқият ысқылап жағады.
Екінші инфекцияның асқынуларына байланысты, дезинфекциялық ерітінділер, кремдер, майлар тағайындалады.
Гигиенаны сақтау қотырдың таралуын тоқтата алмайды. Ең үздік алдын алу әдісі - жүйелі тексерістер арқылы жұқтырғандарды дер кезінде анықтау және жұқтырғандармен тығыз байланыста болған адамдардың терісін бір реттік өңдеу.
Қотыр науқас терісімен байланыс, көбінесе жыныстық байланыс кезінде, сирек қол берісу, массаж кезінде жұғады. Балалар бір төсекте ұйықтайтын ересектерден жұқтырады. Норвегиялық қотырмен ауыратын науқаспен байланыста тұрмыстық жұқтыру мүмкін.
