Анафилактикалық шок

Анафилактикалық шок (Анафилаксия) - аллергияның ең қауіпті көрінісі аллергия. Бұл организмнің аллергенге қарсы жарылыс реакциясы, пайда болу уақыты бірнеше секундтан бес сағатқа дейін. Анафилактикалық шок жағдайларының 20%-ға дейінгісі өліммен аяқталады.

Белгілері

Аллерген енгізілген жерде жылдам қатты ауырсыну, қышу, ісіну, қызару пайда болады, олар дененің үлкен бөлігіне таралады. Бронхоспазм тұншығуды тудырады. Аллергенді деммен жұту немесе жұтқанда тыныс алу қиын болады, ауыз қуысы мен көмейдің тез ісінуі дамиды. Жүрек айну, құсу, іштің ауыруы мүмкін. Анафилактикалық шоктың басты белгісі - қан қысымының күрт төмендеуі (ересектерде 90 мм р.с. төмен), бұл әлсіздік, бозару, жиі тыныс алу, есінен тану, коллапсты тудырады.

Диагностика

Анафилаксия сияқты шұғыл жағдай дереу емді талап етеді, сондықтан зертханалық немесе аспаптық зерттеулер туралы сөз жоқ. Аллергеннің енгізілген жерінде күрт бозару, әлсіздік, дірілдеген жиі тыныс алу, ауырсыну және/немесе қышу, қызару және ісіну анафилактикалық шокқа күдіктенуге жеткілікті негіздер болып табылады және шұғыл медициналық көмекті қажет етеді.

Емдеу

Анафилактикалық шок сияқты жедел жағдайды тек күшті гормоналды препараттар — адреналин, глюкокортикостероидтар, сондай-ақ антигистаминді препараттармен басуға болады. Бірақ бұл дәрі-дәрмектер тек медицина қызметкері арқылы енгізіледі, сондықтан науқасқа мүмкіндігінше тезірек медициналық көмек көрсету өте маңызды.

Алғашқы көмек

• мүмкін болса, аллергеннің ағымын тоқтату (жәндіктің жалпақ тілігін алу, азық-түлікті алып тастау, химиялық затты теріден жуу және т. б.), бұл ретте аллерген ішке енгізілген дәрі болса, қажет дәрі-дәрмекті енгізу үшін инені тамырдан шығармай қалдыру;
• шақыруға дереу көмек, жедел жәрдем шақыру өзіңіз немесе айналаңыздағы адамдардан көмек сұраңыз;
• науқасты қатты көлденең бетке жатқызып, аяқтарын көтеру; таза ауаның ағынын қамтамасыз ету; қажет болған жағдайда дереу жанама жүрек массажын және жасанды тыныс алуды жасау (кеудеге 5-6 см жиілігімен 100–120 соққы минутына, әр 30 қысудан кейін аузымен 2 рет тыныс шығару).

Профилактика

Диагноз қойылған аллергия болған кезде — дер кезінде емдеу жүргізу, аллергенмен байланысты болдырмау. Егер бұрын аллергия туралы белгісіз болса, міндетті антибиотиктер және анестетиктерді қабылдағанда сынама жүргізу, бейтаныс өнімдерді сақтықпен сынап көру, тұрмыстық химияны, залалсыздандырғыш заттарды, жәндіктер мен кеміргіштерден құтылу уыттарын, өсімдіктерді себуге қолдану кезінде қорғаныс құралдарын (респираторлар, қолғаптар) қолдану керек.

Себептері

Анафилактикалық шоктың себебі — аллергиялық реакция. Анафилактикалық шокты көбінесе:

• жәндіктер уы,
• дәрілер, оның ішінде антибиотиктер мен антибактериалды препараттар, анестетиктер (стоматологияда жиі қолданылады) және т.б.,
• витаминдер, вакциналар, сарысулар, косметологияда қолданылатын препараттар,
• азық-түліктер: бал, жаңғақ, балық, саңырауқұлақтар, жержаңғақ және т.б.

Анафилаксия иммундық жүйе жасушаларынан (мество жасушалар, базофилдер) қабынуды тудыратын заттардың кенеттен босатылуы ретінде пайда болады. Көбінесе бұл қышудың, тыныс алудың қиындауының, мұрынның ағуының, бас ауруының және — ең қауіптісі — қан айналымының бұзылуының ең үлкен себебі болып табылады, бұл қан қысымының төмендеуіне әкеледі. Сондықтан көптеген аллергияға қарсы дәрілер антигистаминді деп аталады.