Жедел жәрдем

Жедел жәрдем (жедел медициналық жәрдем, шұғыл көмек, төтенше медициналық көмек) — шұғыл жағдайларда көрсетілетін медициналық көмек: жедел аурулар, жазатайым оқиғалар, апаттар, уланулар және т.б.

Жедел медициналық жәрдем шақыру орнына, медициналық мекемеге барар жолда және емдеу мекемесінің өзінде көрсетіледі.

Кейбір елдерде шұғыл (созылмалы аурулардың асқынуында) және жедел (өмірге қауіпті жағдайларда) көмек салалары ажыратылған. Қазақстанда екі көмек түрі біріктірілген.

Шақыру орнына жедел жету үшін қаланың әртүрлі бөліктерінде жедел жәрдем станциялары ұйымдастырылады. Медициналық бригадалар жедел жағдайлардың диагностикасы мен емдеу үшін арнайы жабдықталған көліктермен жүреді.

Ірі қалаларда әдетте келесі мамандандырылған бригадалар жұмыс істейді:

• интенсивті терапия бригадасы
• реанимациялық
• неврологиялық
• инфекциялық
• педиатриялық
• психиатриялық

Диагностика. Жедел жәрдем дәрігерінің уақыты мен диагностикалық әдістері шектеулі, сондықтан көп жағдайда:

сыртқы қарау және ауруды немесе оның туыстарын сұрау

• ішті пальпациялау;

• жүрек пен өкпені стетоскоппен тыңдау;

• артериялық қысымды және дене температурасын өлшеу;

• электрокардиограмма.

Емдеу науқастың жағдайына байланысты. Негізінен жедел жәрдем дәрігері:

• реанимациялық шаралар (дефибрилляция, жасанды тыныс)
• қан кетуін тоқтату, жарақат алған аяқты иммобилизациялау
• дәрі-дәрмек енгізу, соның ішінде көктамыр ішіне

Симптомдары, жедел жәрдем шақыру қажет болғанда:

• ес жоғалту
• тұншығу
• тоқтамайтын құсу
• жарақат орнындағы ауырсыну (кесу, күйік, үсік, сынық, шығу және т.б.)
• барабар емес мінез-құлық
• жүрек аймағындағы ауырсыну, жүрек соғуының жиіленуі
• кез келген жердегі өткір күшті ауырсыну
• әдеттегі құралдармен түспейтін 39 градустан жоғары температура
• жаңа туған нәрестенің тоқтамайтын қатты жылауы
• дененің табиғи тесіктерінен қан кету
• қимылдардың кенеттен бұзылуы (паралич) және т.б.

Аурулары:

• миокард инфаркті
• прогрессиялық стенокардия
• жүрек ритмінің жедел бұзылуы (аритмия)
• инсульт
• тұншығу шабуылы
• өмірге қауіп төндіретін жарақат, қан кету, электр жарақаты, күйік, үсік
• кез келген этиологиялы шок
• улану
• тартулар
• бату, асылу
• жедел психоз
• анафилаксия
• түсік
• шұғыл және үйдегі босану.