2024 жылдың қыркүйек айында пациенттердің пікірлері бойынша «Айдың үздік дәрігері» атағын медицина ғылымдарының докторы, урология және онкология саласында маманданған жоғары дәрежелі дәрігер Нұржан Серікович Нұрғалиев алды. Өз тәжірибесінде ол несеп-жыныс жүйесінің ең күрделі қатерлі ісіктерімен, соның ішінде ер адамдардың арасында ең жиі кездесетін қатерлі ісіктердің бірі — қуықасты безінің қатерлі ісігімен бетпе-бет келеді. Бұл сұхбатта доктор Нұрғалиев қуықасты безінің қатерлі ісігін диагностикалау, алдын алу және емдеу және осы ауруға байланысты танымал жаңсақ түсініктерді жою туралы маңызды ақпаратпен бөліседі.
Простата обыры — Қазақстандағы ерлер арасындағы ең жиі кездесетін онкологиялық аурулардың бірі. Ол бірінші орында тұрмаса да, тұрақты түрде таралуы бойынша үшінші-төртінші орында тұрады, сонымен қатар, бүкіл әлемде аурудың өсу тенденциясы байқалуда. Емделудің табыстылығы патология анықталған кезеңге тікелей байланысты. Өкінішке орай, простата обырының алғашқы кезеңдерінде көбінесе симптомдарсыз өтеді немесе симптомдары простатит немесе аденомамен ұқсас болады. Сондықтан, 50 жастан асқан ерлер үшін уролог-андрологқа жыл сайын қаралу өте маңызды, оған PSA (простата-спецификалық антиген) тесті және УЗИ кіреді — бұл ауруды ерте кезеңде анықтауға мүмкіндік беретін минималды диагностикалық кешен.
Қызыл етті тұтыну мен простата рагының даму қаупі арасындағы байланыс туралы мәлімет ғылыми негіздермен расталмаған. Простатаның рагын алдын алу үшін, басқа аурулар сияқты, белсенді өмір салтын ұстану және салмақты бақылау маңызды. Кейбір зерттеулер қызанақтағы заттар (мысалы, ликопин) қауіпті төмендетуі мүмкін екенін көрсетеді, бірақ бұл мәселе бойынша жеткілікті дәлелдемелер әлі жоқ.
Онкологиялық аурулардың дамуында тұқым қуалау факторы маңызды рөл атқарады. Бұл ата-анадан балаларға берілетін және обырды дамыту қаупін арттыруы мүмкін деп аталатын герминогенді немесе герминальді мутациялар туралы болып отыр. Алайда, мұндай тұқым қуалайтын мутациялардың үлесі аз және шамамен 7% құрайды. Көптеген жағдайларда біз, дәрігерлер, тұқым қуалаушылықпен байланысты емес және сыртқы факторлардың әсерінен пайда болатын соматикалық мутациялармен кездесеміз.
Өз тәжірибемнен айтарым, простата рагы бар пациенттер арасында артық салмақты ер адамдар да, үнемі спортпен шұғылданатын кісілер де кездеседі. Өмір салты мен аурушаңдық арасында белгілі бір заңдылық немесе тәуелділік байқаған жоқпын.
PSA — бұл простата безінің ауруларының маркері болып табылады, ол қатерлі ісік, простатит және қатерсіз гиперплазия сияқты патологияларда көтеріледі. Шартты норма деп PSA көрсеткіші 4 нанограммға дейін мл-де саналады. PSA деңгейі 10 нанограммға дейін мл-де болғанда қатерсіз патологиялардың ықтималдығы жоғары. Егер PSA деңгейі 10-нан асып кетсе, сақ болу керек, әсіресе егер ол 50-ден жоғары болса, себебі бұл онкология ықтималдығының жоғары екендігін көрсете алады.
Дегенмен, простата рагын PSA деңгейі қалыпты болғанда да кездестіруге болады – кейбір деректерге сәйкес жағдайлардың 18%-ында кездеседі. Сондықтан, PSA-дан басқа, дәл диагноз қою үшін кешенді тексеру жүргізіледі: ректалды тексеру, трансректалды УДЗ, қажет болған жағдайда — кіші жамбас МРТ. Тек деректер жиынтығы негізінде биопсия туралы шешім қабылданады.
Иә, мұндай формалар кездеседі, әсіресе егде жастағы ер адамдарда. Простата безінің кейбір агрессивті емес формалары ерте кезеңде анықталса, олар тек бақылауды қажет етеді, себебі агрессивті емдеу әдістерін (операция, химиотерапия, сәулелік терапия) қолдану пайдасынан зияны көбірек болуы мүмкін. Алайда бақылау белсенді болуы тиіс, PSA деңгейін және басқа зерттеулерді жүйелі түрде қадағалап, аурудың прогрессиясы жағдайында емдеуді уақытында бастау қажет.
Ерте кезеңдерде простата рагы простатит немесе аденомаға ұқсас болуы мүмкін, зәр шығару қиындықтарын, жиі шақыруларды және аралық аймақта ыңғайсыздықты тудыруы мүмкін. Сондай-ақ зәр шығару немесе шәуһет кезінде қан араласуы мүмкін.
Неғұрлым дамыған жағдайларда метастазаларды көрсететін белдің және сүйектердің ауырсынулары пайда болуы мүмкін, ол көбінесе неврологиялық аурулардың қате диагнозына әкеледі. Мұндай пациенттер неврологтардың қарауында ұзақ уақыт нәтижесіз емделуі мүмкін. Сондықтан 50 жастан асқан ер адамдар, анық белгілердің болмағанына қарамастан, урологтың тұрақты тексерулерінен өтуі керек.
Простата аденомасы мен рак — екі түрлі ауру, бірақ олар бірге пайда болуы мүмкін. Аденома — бұл парауретральды бездердің қатерсіз өсуі, және бұл жағдай жас ұлғайған сайын ерлердің көпшілігінде дамиды. Простатаның рагі 90–95% жағдайда тікелей простата бездерінің тінінен қалыптасады. Аденоманың ракқа өту ықтималдығы өте төмен, бірақ жүйелі тексерулер жағдайды уақтылы анықтауға және бақылауға көмектеседі.
- - - - - - - - - - - - -
Уақытылы диагностика және үнемі медициналық тексерулер простата рагымен күресте маңызды рөл атқарады. Алдын алу шаралары, мысалы, PSA анализі және уролог-андрологта жыл сайынғы тексерулер, ауруды емдеуге ең жақсы болған ерте кезеңдерде анықтауға мүмкіндік береді.
Өзініздің денсаулығыңызға қамқорлық жасау — әрбір ер адам үшін маңызды қадам, әсіресе 50 жастан кейін, және тұрақты бақылау болашақта белсенділікті және сенімділікті сақтауға мүмкіндік береді. Доктор Нургалиевтың кеңестерін сақтай отырып, қауіп-қатерлерді едәуір төмендетуге және простата безінің денсаулығына әсер ететін факторларды жақсырақ түсінуге болады.
- - - - - - - - - - - - -
TopDoc.me сайтында орналастырылған ақпаратты өзін-өзі диагностикалау және өзін-өзі емдеу үшін қолдануға болмайды. Қандай да бір аурулар немесе сізді алаңдататын белгілер болған жағдайда емдеуші дәрігеріңізге хабарласыңыз. TopDoc.me сайтындағы ақпарат дәрігермен бетпе-бет консультацияны ауыстырмайды және тек ақпараттық-анықтамалық сипатқа ие.
