Томотерапия көмегімен бала мен жасөспірімдердегі ауыр онкологиялық қан ауруы кезінде бүкіл денені толық сәулемен емдеу қалай жүргізілетіні туралы.
Сүйек кемігін ауыстыру немесе гемопоэтикалық дің жасушаларын трансплантациялау кейде өткір лейкозы бар балаларды емдеудегі жалғыз мүмкіндік болып табылады. Бала ағзасының жаңа сау дің жасушаларын қабылдауға дайын болуы үшін толық денені сәулелендіру процедурасын қоса алғанда, күрделі дайындық жүргізіледі. 2022 жылдың соңына дейін өткір лейкозбен ауыратын балалар бұл процедура үшін шетелге шығуға мәжбүр болды. Енді осындай күрделі және жоғары технологиялық процедураны Қазақстанда, Халықаралық томотерапия онкологиялық орталығында (Астана қ.) өтуге болады.
UMIT томотерапия орталығында мұндай серпіліске қалай қол жеткізді, радиациялық онкология бөлімінің меңгерушісі Борис Викторович Цой айтып береді. Бірақ алдымен Дене мүшелерін толық сәулелендіру (ТОТ) дегеніміз не екенін түсіндіріп берейік.
Тотальды дене сәулелендіру (Total Body Irradiation, TBI) — бұл төмен дозалы сәулелендіру дененің барлық жеріне біркелкі жеткізілетін сәулемен емдеу түрі. Тотальды дене сәулелендірудің мақсаты - науқастың денесін сүйек кемігін ауыстырып салуға дайындау, оған мыналар кіреді:
«Дененің толык сәулелендіру процедурасынан кейінгі сүйек кемігін трансплантациялаудың әсері ТОТ жасамаған кездегіден әлдеқайда жақсы, - дейді Борис Викторович. - ТОТ процедурасын өткен ғасырда қолдана бастады. Бірақ сол кезде мұндай әдістер жетілмеген, ауыр өткерілетін, көптеген жанама әсерлері болатын. Біз қазір неге Дененің толык сәулелендірілуіне оралып отырмыз - себебі технологиялар өзгерді. Қазіргі технологиялармен біз жанама әсерлерді минимизациялап, сүйек кемігін трансплантациялағаннан кейін жақсы нәтижеге жете аламыз».
Борис Викторовичтің айтуынша, Денені толық сәулелендіру радиациялық онкологиядағы ең күрделі процедуралардың бірі болып саналады, ол үшін терең білім мен барлық есептеулерді жүргізу үшін жеткілікті ұзақ уақыт қажет. UMIT Томотерапия онкологиялық орталығында ТОТ жоғары технологиялық жабдықтар - томотерапия аппараты, сондай-ақ радиациялық онкологтар, медициналық физиктер және рентген зертханашылары сияқты жоғары білікті мамандардың жұмысының арқасында жүзеге асырылды.
«Біз бұл процедураға бір жыл емес, бірнеше жыл дайындалдық, - дейді дәрігер. - Осы жылдар ішінде біз өз мамандарымызды Тотальді дене сәулелендіру процедурасы жүргізілетін орталықтарға оқытамыз деп жібердік».
UMIT томотерапия орталығы Дмитрий Рогачев атындағы Ұлттық медициналық зерттеу орталығы бала гематологиясы, онкологиясы және иммунологиясымен тығыз ынтымақтасады, онда бүгінгі күнге дейін ТМД аумағында ең көп Тотальды дене сәулелендіру процедуралары - бес жүзден астам орындалған.
2022 жылдың қараша айында Дмитрий Рогачев атындағы НМИЦ ДГОИ мамандары Астанаға барып, Total Body Irradiation немесе Денені толық сәулелендіру бойынша мастер-класс өткізіп, өз тәжірибелерімен бөлісті.
Енді лейкозбен ауыратын балаларға арналған Тоталда денені сәулемен емдеу процедурасы кезекті негізде Астана қаласындағы UMIT томотерапия онкологиялық орталығында жүргізіледі.
Томотерапия пайда болғанға дейін жалпы денені сәулемен емдеу (TBI) процедурасына дәстүрлі сәулелік терапия қондырғылары қолданылды, олардың негізгі кемшілігі, көздің линзасы, бүйрек, өкпе және бауыр сияқты сәулеленуге сезімтал органдарды толықтай қорғау мүмкін болмауы болатын. Мысалы, көздің линзасына сәулелену кезінде катаракта қаупі пайда болды, ал өкпеге сәулелену кезінде - пневмонит.
Инновациялық спиральды томотерапияның пайда болуы онкологтарға Сүйек кемігін толық сәулелендіру әдісін қайта жандандыруға жаңа мүмкіндік берді. Томотерапия бүкіл денеге сәулелендіруді жоспарлауға және дәл дозалауға, қауіпке ұшыраған органдарды тиімді қорғауға және мақсатты органдарға дозаны біркелкі таратуға мүмкіндік береді.
«Тек томотерапия ТОТ процедурасын мүмкіндігінше дұрыс жүргізуге мүмкіндік береді, - деп сендіреді бөлімше меңгерушісі. - Мысалы, кәдімгі сызықтық үдеткіштер үшін сәулелену өрісі шектеледі, бар болғаны 40 на 40 см. Томотерапияның көмегімен 135 на 40 см тәртібіндегі ұзақ нысаналармен жұмыс істеуге болады. Тек томотерапия ғана бүкіл денеге сәулелену дозасын біркелкі жеткізе алады, осылайша сезімтал органдарды қорғайды».
«Тотальды денені сәулелендіру – бұл өте күрделі және маңызды процедура. Пациентті сүйек кемігін трансплантациялауға дайындайды. Ол химиотерапия және тотальды денені сәулелендіру алады. Оның иммундық қорғанысы күрт төмендейді, инфекциялық аурулармен жұқтыру қаупі жоғарылайды және сондықтан пациент Ана мен бала орталығында арнайы стерильді бокста орналасады. Мұндай пациенттерді Ана мен бала орталығынан біздің Томотерапия орталығына TBI процедураларына жедел жәрдем көлігімен жеткізеді. Бұл көлік пен бригадаға қосымша санитарлық-эпидемиологиялық талаптар қойылады», - деп емдеу алгоритмі туралы әңгімелейді дәрігер.
Дене беті толығымен сәулеленуге арналған дайындық кезеңі 2 аптаға дейін созылуы мүмкін.
Алдымен пациент компьютерлік томографта бүкіл денесін сканерлеп өтеді. Алынған суреттер сериясында радиациялық онколог контурлауды жүргізеді немесе, басқа сөзбен айтқанда, сәулеленуден қорғау керек барлық сыни органдарды және әсер ету керек аймақтарды белгілейді.
Әрі қарай барлық ақпарат медициналық физиктерге дозиметриялық жоспарлау үшін беріледі. Ақпарат компьютерге жүктеледі және медициналық физиктер 3D модельдеуді пайдалана отырып сәулелену жоспарын санайды, яғни қандай дозалар және қандай әдіспен жеткізілу керектігін анықтайды. Есептеулерден кейін жоспар фантомдарда қайта тексеріледі және барлық мұқият тексерулерден кейін ғана науқас Тотальды сәулелену процедурасына шақырылады.
Классикалық схема бойынша Тотальды дене сәулелендіру процедурасы күніне екі рет, үш күн бойы жүргізіледі. Тотальды дене сәулелендіру кезінде қолданылатын дозалар қатты ісіктерді сәулелендіру кезіндегі дозалардан әлдеқайда төмен. Дегенмен, ТОТ кезінде сәулелену нысанасы өте үлкен болып табылады - аяқтан басына дейінгі барлық дене - сәйкесінше, жанама әсерлердің пайда болу қаупі де жоғары.
«Барлық денені сәулелендіру процедурасы уақыт бойынша өте ұзақ, тіпті ересек адамға 2,5 сағат бойы толықтай қозғалмай жату өте қиын. Сондықтан, қажет болған жағдайда біздің орталықта 6 жасқа дейінгі балаларға стедация жүргізіледі», - деп нақтылады Борис Викторович.
Соңғы 5 жыл бойы UMIT онкотерапия орталығы Ұлттық ана мен бала ғылыми орталығымен (Астана қ.) онкологиялық аурулармен ауыратын балалар мен жасөспірімдерді емдеу мәселелері бойынша тығыз ынтымақтастықты жалғастырып келеді.
«Біздің UMIT орталығында емделіп жатқан балалар – бұл Балалар мен аналар орталығы мамандарымен бірлескен жұмыстың нәтижесі, өйткені балалар сол жерде, орталықта госпитализацияланып, бізге сәулелі терапия – томотерапия сеанстарына келеді, - дейді дәрігер. - Орталықта сәулелі терапия бөлімі жоқ, сондықтан сәулелі терапияға мұқтаж барлық балалар бұрынғы қалалық онкодиспансердің көпсалалы ауруханасының немесе UMIT томотерапия орталығының базасында емделеді».
Әр онкологиялық жағдай ұжымдық қаралады, барлық комиссиялар Ана және бала орталығының базасында өтеді. UMIT орталығының мамандары осы комиссияларға қатысады, олардың барысында томотерапияға көрсеткіштер бар-жоғы анықталады, содан кейін балалар UMIT-те емделуге алынады.
«Жылына 25-30 бала орталығымызда сәулелі терапия алады. Әртүрлі орналасқан ісіктермен, соның ішінде гематологиялық онкоаурулармен де. Шындығында біздің онкологиялық орталығымыздың ресурстары томотерапия арқылы ракты емдеу үшін әлдеқайда көп балаға көмек көрсетуге мүмкіндік береді. Жыл сайын қазақстандық онкологтар томотерапияның, сәулелі терапияның жеке бір түрі ретінде, емделу нәтижелерін байқайды. Қазақстанда томотерапия танымал бола бастады. Онкоаурулары бар науқастар, онкологтардың жолдауымен де, өздігінен де біздің томотерапия орталығына келеді », - деп жаңалықтарымен бөлісті дәрігер Цой Б.В.
Халықаралық зерттеулерде жедел лимфобластты лейкоздың қайталануымен ауыратын балаларда сүйек кемігін трансплантациялау кезінде ағзаны кондициялаудың ең оңтайлы режимі ретінде Тотальді сәулелендірудің артықшылығы дәлелденген. Және дәл TBI процедурасында томотерапияны қолдану лейкоздарда қайталанбау өміршеңдігін жоғарылатып ауыр уыттылықтан аулақ болуға мүмкіндік береді.
«Біз Қазақстанда Толық дене сәулелендіруді енді ғана бастадық, осындай процедураны қажет ететін барлық пациенттерге көмек көрсетуге тырысамыз, - деп сендіреді Борис Викторович Цой. - Жоспарымызда ТОС процедурасын ересек пациенттерге де енгізу бар, осы бағытта да жұмыс істеп жатырмыз».
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Международный онкологиялық томотерапия орталығында YMIT қабылдауға жазылу үшін телефондар арқылы хабарласа аласыз:
+7 (7172) 95-44-84
+7 (702) 201-94-44
+7 (777) 201-44-44
Мекен жайы: YMIT халықаралық томотерапия онкология орталығы, Астана қ., Абылай хан даңғылы, 42/1.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Сізге тақырып бойынша мыналар қызықты болуы мүмкін:
Балалар онкологиясын емдеуде томотерапия
Қазақстандағы спиральды томотерапия: сәулелік терапияға инновациялық тәсіл
Томотерапия — онкологиялық науқастардың жақсы үміті
Балалар мен жасөспірімдерде қатерлі ісік: не істеу керек және қалай емдеу керек
