Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі халық пен медициналық орта үшін Қазақстандағы ақылы донорлық мәселелері бойынша түсініктеме берді, деп хабарлайды Bnews.kz.
Ведомствоның мәліметтері бойынша, Қазақстан Республикасында ақысыз ерікті қан донорлығын дамыту стратегиясына сәйкес ақылы донорларды азайту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Осылайша, 2011 жылы республика бойынша ақылы қан тапсыру жалпы қан беру санының 17%-ын құрады, 2015 жылы – 11%, ал 2017 жылы – 5% болды. 2019 жылы ақылы қан тапсыру көрсеткішін жалпы қан беру санының 4%-ына жеткізу жоспарлануда.
Сонымен бірге, кейбір жағдайларда қан орталықтары ақы төленетін донорлардың қызметіне жүгінеді.
Сонымен қатар, ақылы донорлар қан орталығына өз бастамалары бойынша келіп, қан тапсыру үшін төлем талап ете алмайды. Төлем тек донорларды қан орталығы ауруханалар ұйымдарының үлкен немесе шұғыл тапсырыстарын орындау үшін шақырған жағдайларда жүзеге асырылады.
Бұл ретте төлем келесі жағдайларда жүзеге асырылады:
Тромбоциттердің бір емдік дозасы аппараттық цитаферез кезінде, көп жағдайда екі ине арқылы (бір мезгілде екі вена) 1,5-2 сағат ішінде алынады. Көрсетілген жағдайлар донорларға айтарлықтай қолайсыздықтар мен жағымсыз сезімдер туғызады (вена пункциясы кезінде ауыру, тамырда ине ұзақ уақыт бойы тұрғанда ауыру, ұзақ уақыт бойы ыңғайсыз қалыпта отыру). Сондықтан өз еркімен келген ақысыз донорлардың барлығы бұл түрдегі донациямен келісе бермейді.
Тромбоциттер 4-5 күн сақтау мерзімінің салдарынан шектеулі мөлшерде дайындалады. Талап етілмеген тромбоциттерді бірнеше күн сайын жою қажет болады. Бұл өте қымбат және донорлар жасаған қайырымдылықтар тұрғысынан этикаға жатпайды. Сондықтан оларды қорда сақтауға болмайды.
Кейбір жағдайларда ең ауыр науқастарға арналған жеке таңдалған эритроциттер, тромбоциттер қажет. Кейбір жағдайларда Қан орталықтары резус-теріс донорларды (популяцияның 7-8%-ы) шақырады, өйткені теріс топтардың қорын құру және оны шығынға жазбай пайдалану қан компоненттерінің қысқа жарамдылық мерзімін ескере отырып өте қиын.
Әдетте, қан кету кезінде клиникалық мамандардың принципті ұстанымы «жаңадан қан» пайдалану болып табылады - қан дайындалған сәттен бастап 10-15 күн.
Мұндай донорлар медициналық ұйымдардың шұғыл тапсырысын орындау қажет болған жағдайда шақырылады.
Қан орталығының қорлары әрқашан да сұранысты қанағаттандыруға жеткілікті бола бермейді. Өте жиі тәжірибеде бірнеше клиникаларда бірдей қан тобы (мысалы, ауыр қан кету жағдайында эритроциттерді толтыру үшін 3-4 клиниканың пациенттеріне 4-8 емдік қан дозасы қажет) талап етілетін жағдайлар кездеседі. Әдетте мұндай жағдай бірнеше күнге созылады.
Сонымен қатар, топтық сәйкестікті ескере отырып, үлкен қорларды сақтау қан орталығы үшін мүмкін емес, өйткені сұранысқа ие емес компоненттерді есептен шығару донорлық қанды жоюға әкеледі, бұл өздігінен қаламайтын және бюджет қаржысын артық жұмсауға әкеледі.
Бұл факторлар мен жағдайлар жаңа Халық денсаулығы туралы кодекс шыққаннан кейін бекітілетін ақылы негізде қан донорларын тарту тәртібін әзірлеу кезінде ескеріледі.
Сонымен бірге, қан орталықтары донорларды шақыра отырып, бірінші кезекте, қан тапсырудың қажеттілігін және ақысыз донорлықтың артықшылығын түсіндіреді, және донорлардың ақысыз қан және оның компоненттерін тапсырудан үзілді-кесілді бас тартқан жағдайда ғана өтемақы төлемдерін жүзеге асырады.
Ғылыми-өндірістік трансфузиология орталығы 2018 жылдың қарашасына қан және оның компоненттерін донорлау институтын түсіндіру мақсатында келесі ұйымдар ұжымдарында донорлық акциялар аясында ақпараттық іс-шаралар өткізуді жоспарлап отыр: Қазақстан Республикасы Ұлттық музейі, ММ «Орталық өңірлік аэромобильді жедел-құтқару жасағы (Астана қ.)», BC «ТУРАН 18», ЖШС «Астанаэнергосбыт», Carl-Ritz қонақ үйі, Астана қаласының Ішкі істер департаменті, ЖШС «Самұрық-Қазына Контракт», Астана қ. Полиция департаменті, Астана қ. Төтенше жағдайлар департаменті, «ҚТЖ» ҰК АҚ, сондай-ақ медициналық ұжымдар арасында - «Республикалық диагностикалық орталық» АҚ, «Ұлттық ана мен бала ғылыми орталығы» АҚ, «Даналык» медико-фармацевтикалық колледжі.
Келешекте түсіндіру шаралары қаланың ұйымдары мен кәсіпорындарында өткізілетін келесі көшпелі донорлық акциялар барысында жалғасын табады.
