АИТВ (адам иммун тапшылығы вирусы) – адамның иммундық жүйесіне теріс әсер ететін жұқпа. АИТВ кезінде ағза тіпті ең қарапайым ауруларға қарсы тұра алмайды.
СПИД (жүре пайда болған иммун тапшылығы синдромы) – бұл АИТВ-ның соңғы сатысы, онда онкологиялық және жұқпалы аурулар тез пайда болып, дамиды, бұл өлімге әкелуі мүмкін. АИТВ жұқпасынан бастап СПИД сатысына ауысқанға дейін 10-20 жыл өтуі мүмкін.
АИТВ жұқпасы келесі жолдармен беріледі:
АИТВ өте ұзақ уақыт бойы симптомсыз күйде болуы мүмкін, адам бірнеше жыл бойы ауру екенін білмеуі мүмкін.
Уақыт өте келе адамда келесі симптомдар пайда болуы мүмкін:
АИТВ сатысынан СПИД сатысына ауысқанда, адам түрлі саңырауқұлақ, вирус және жұқпалы аурулармен ауыра бастайды.
Ағзадағы жұқпаның бар екенін 15-20 минутта анықтайтын экспресс-тесттер бар. Алайда экспресс-тесттің оң нәтижесі зертханалық зерттеулермен расталу қажет. Алдымен вирустың РНҚ-ны анықтау үшін полимераздық тізбектік реакция (ПТР) әдісі қолданылады. Содан кейін ағзада антиденелер бар-жоғын анықтайтын ферментке байланысты иммундық анализ (ФАА) жасалады. Алдыңғы талдаулардың оң нәтижесінде тән антиденелердің бар-жоғын анықтайтын иммуноблоттинг анализі жасалады.
Қазіргі уақытта АИТВ және СПИД емделмейтін аурулар болып табылады. Алайда дұрыс таңдалған антиретровирустық терапия өмірді едәуір ұзартуға және науқасқа толыққанды өмір сүруге мүмкіндік береді. Бұл терапия біраз қолайсыздықтар тудырады, өйткені өмір бойы күнделікті дәрі-дәрмек қабылдауды талап етеді. Антиретровирустық терапияны қолданғанда АИТВ жұқтырған науқастардың өмір сүру ұзақтығы орташа есеппен 70-80 жылды құрайды, ал онсыз – ауру басталғаннан бері 9-11 жыл.
СПИД және АИТВ жұқпасы кезіндегі асқынулар туберкулез, пневмония, гепатит, невропсихиатриялық патологиялар, герпес, токсоплазмоз, Капоши саркомасы, саңырауқұлақ аурулары және тағы басқалар сияқты ауруларға әкелуі мүмкін.
АИТВ жұқпасының жұғу қаупін азайту үшін бірқатар шараларды сақтау қажет:
