Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) — коронарлық артериялардың тарылуынан миокардтың қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуы.
Миокард — бұл жүрек бұлшықеті, коронарлық тамырлар — бұл артериялар мен веналар, жүректі тәж секілді («корона») қоршап, миокардты қанмен қамтамасыз етеді. Бұл артериялар атеросклероздың (майлы бляшкалар, дәнекер тіндерінің өсуі және т.б.) әсерінен тарығанда, жүрек бұлшықетіне оттегі жеткіліксіз болады және жүрек толық жұмыс істей алмайды.
Жедел ишемия миокард инфаркті, аритмия, жүрек тоқтауы арқылы көрінеді. Созылмалы ишемиялық ауру стенокардиямен (кеуде тұсының ауыруы, қысылуы, күйіп кетуі), кардиосклерозбен сипатталады.
Әлемде өлім-жітім себебінің ішінде ИБС бірінші орында тұр. 40 жастан асқан әйелдердің үштен бірі және 30 жастан асқан еркектердің жартысы жүректің ишемиялық ауруынан қайтыс болады.
Қабылдауда кардиолог-дәрігер пациенттен симптомдарды, ауырсыну сипатын біледі, электрокардиограмма немесе холтерлік мониторлау (тәуліктік ЭКГ), эхокардиограмма, жүрек УДЗ деректерін талдайды. Кеуде рентгені, компьютерлік томография, МРТ тағайындауы мүмкін. Сенімді әдіс коронарография (немесе коронарлық ангиография — рентген контрастымен) болып есептеледі.
Зертханалық талдаулар арасында ең бастысы қан құрамындағы холестерин деңгейін тексеретін тест болып табылады, себебі холестериннің қантамырлардың қабырғаларында жиналуы көбінесе жүректің ишемиялық ауруына әкеледі.
Ауру біртіндеп дамиды, алдымен ыңғайсыздық пен физикалық жүктеме кезінде жүректің «сезінуімен» басталады, кейіннен стенокардия, ентігу, ырғақтың бұзылуы, аяқ-қолдардың ісінуі дамиды.
Стенокардия ұстамасы әдетте үрей, алаңдаушылық, ентігу сезімімен қатар жүреді; ауырсыну сол жақ иыққа, қолға немесе беттің және арқаның сол жағына берілуі мүмкін.
Диабетпен ауыратындар үшін ауыртпалықсыз ауру түрі бар.
Жоғарыда аталған белгілер миокард инфарктының белгілері болуы мүмкін, сондықтан кеудедегі қатты ауырсыну кезінде әрқашан жедел жәрдем шақырған жөн. Дәрігерлер келгенше науқасты отырғызып, тыныштық пен таза ауаның келуін қамтамасыз ету керек. Бұрын нитроглицерин тағайындалған болса — бір таблетканы тіл астына қою немесе суда ерітіп ішу керек. Егер ауырсыну азаймаса, нитроглицеринді екі рет қайталауға болады. Бұдан басқа, аспирин таблеткасын шайнап, қан сұйылту үшін қабылдау ұсынылады.
Созылмалы ИБС өршіген кезде бұрын кардиолог тағайындаған дәрілерді қабылдап, физикалық белсенділікті тоқтатыңыз.
ИБС-ты емдеу жүрекке қан жеткізуді жақсартуға бағытталған және кардиолог дәрігермен қатаң жеке таңдалады. ИБС терапиясының жалпы бағыттары мыналар деп саналады:
диета (тұзды, майлы, қуырылған, ысталған өнімдерді, тәттілерді шектеу);
дене белсенділігін шектеу;
дәрілерді қабылдау, әдетте үш факторды біріктіреді: тромбтардың пайда болуын алдын алу, жүрек соғу жиілігін төмендету, қандағы холестерин деңгейін төмендету. Гипертензия жағдайында артериялық қысымды бақылауға арналған дәрілер тағайындалады.
Ауыр жағдайларда хирургиялық араласу (баллон ангиопластикасы, стенттеу, коронарлық шунттау) қолданылады. Басқа әдістерге гирудотерапия, лазерлік емдеу, соққы-толқын терапиясы жатады.
Жалпы салауатты өмір салты, дұрыс тамақтану (холестеринге төмен диета) және физикалық белсенділік бойынша ұсыныстардан басқа, кардиологтар темекі шегуден бас тартудың рөлін ерекше атап өтеді. Қан қысымы мен пульсты үнемі бақылау, салмақты төмендету, профилактикалық тексерулер сонымен қатар ИБС дамуы қаупін айтарлықтай төмендетеді.
ИБС негізгі себебі — коронарлық артериялардың тарылуы.
Жүрек қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуын тудыратын факторлар мыналар:
жоғары қан қысымы;
артық салмақ;
шылым шегу;
аз қимылды өмір салты;
жануар майларына, маргаринге, «жылдам» көмірсуларға (тәтті, ұнды тағамдар) бай тамақтану;
тұқым қуалайтын бейімділік;
қант диабеті;
стресс.
