Тұмау — тыныс алу жолдарының ауыр өткір вирустық инфекциялық ауруы, асқынуларымен және жоғары жұқпалылығымен (контагиоздылығымен) қауіпті.
Грипп жиі індеттер мен пандемиялар түрінде таралады, олардың салдарынан жыл сайын миллионға дейін адам қайтыс болады. Тәуекел тобында балалар, қарт адамдар, жүкті әйелдер және жүрек пен өкпенің созылмалы ауруларымен ауыратын науқастар бар.
Тұмау вирусының шамамен 2000 штаммы бар, олар үш түрге бөлінеді: А, В және С. Ең көп тарағандары — А түріндегі NA және HA, сондай-ақ аталмыш шошқа тұмауы (H1N1) және құс тұмауы (H5N1), сонымен қатар «испанка», «азиялық» және «гонконг» тұмаулары.
Диагнозды нақты қою тек зертханалық әдістермен ғана мүмкін: тамақтан алынған жағындылардан вирусты бөлу, мұрын шырышты қабығының эпителінен алынған жағындыларда иммунды-флуоресценция, қан құрамында тұмауға қарсы антиденелердің бар-жоғын серологиялық тесттеу және т.б.
Әдетте, басқа ЖРВИ-лерден айырмашылығы, тұмау кезінде мұрыннан бөліністер болмайды (мұрын бітуі).
Науқасқа тыныштық қамтамасыз етіліп, үйдегілерді жұқпадан қорғау үшін мүмкіндігінше оқшаулану керек, дәрігерді үйге шақыру қажет. Көшеге шығу, әсіресе жұмысқа бару қатаң түрде ұсынылмайды, бұл асқынуларға әкелуі мүмкін. Температура 39 градустан жоғары болған жағдайда, жедел жәрдем шақырыңыз.
Асқынбаған тұмауды емдеу — симптоматикалық: жоғары температураны, ауырсынуды, сынуды, жөтелді және т.б. жеңілдету. Барлық дәрі-дәрмектерді тек жалпы практика дәрігерінің, отбасылық дәрігердің, терапевтің немесе инфекционистің тағайындауы бойынша қабылдау керек.
Көптеген жарнамаланған «тұмауға қарсы» дәрілер тұмау вирусына дәлелденген әсері жоқ және ауру мерзімін қысқартпайды. Бұл түрлі қызуды төмендететін, қақырықты түсіретін, антигистаминдік дәрілер мен дәрумендердің комбинациясы, олар тек науқастың жағдайын жеңілдете алады. Осы дәрілердің бәрі аллергия тудыруы мүмкін және жанама әсерлері бар, сондықтан оларды дәрігердің ұсынысы бойынша қабылдау қажет.
Егер температура бес күннен артық сақталса, асқынулардың алдын алу немесе емдеу үшін дәрігерді міндетті түрде шақыру керек.
Көптеген сұйықтықтарды (компоттар, морстар, сілтілі минералды су, шай) ішу, төсектік режимді сақтау және жеңіл диетаны ұстану ұсынылады.
Тұмаудың асқыну қауіптілігі вирустың иммунитетті басатынына, капиллярларды бұзып, олардың өткізгіштігін арттыратынына және тіндік кедергілерді әлсірететініне байланысты, нәтижесінде инфекция денеге тез таралады.
Ең жиі кездесетін асқынулар мыналар:
Иммунитетті нығайтумен, дұрыс тамақтанумен және салауатты өмір салтын ұстанумен қатар, тұмаудың алдын алу үшін вакцинация (маусым басталғанға дейін кем дегенде бір ай бұрын — қазан-қараша айларында) және емдеуші дәрігер атай алатын арнайы вирусқа қарсы препараттар ұсынылады.
Тұмаудың себебі — вирустық инфекция, ол ауа-тамшылы және байланыс арқылы, әсіресе жөтелгенде, түшкіргенде беріледі. Инфекция бетке тиген кезде жұғуы мүмкін: жұқтырған адам есік тұтқаларына жұқтырады
Адамның тыныс жоларына түскенде, вирус шырышты қабыққа жабысып, жасушаларға еніп кетеді. Вирустың генетикалық материалы (РНҚ) жасуша ядросына түскен кезде, жасуша өзі жаңа вирустарды синтездей бастайды. Біртіндеп тұмау вирустары көбірек жасушаларды зақымдап, кейін қанға өтіп, бүкіл ағзаға таралады.
