Экзема (қазақша)

Экзема - терінің жоғарғы қабаттарының созылмалы қайталанатын қабыну ауруы. Көбінесе экзема терінің ашық жерлерінде (қолдар, аяқтар немесе бет) көрінеді.

Экземаның көптеген түрлері бар.

• Атопиялық экзема терінің қышуына, құрғауына әкеледі;
• Байланыс (кәсіби) экзема терінің қышуымен, қызаруымен және ісінуімен сипатталады, аллергенге тікелей әсер ететін жерлерде кішкентай және үлкен көпіршіктер, сондай-ақ дымқыл жаралар пайда болады;
• Себореялық экзема негізінен май бездеріне бай тері аймақтарында дамиды: бас терісі, құлақ қалқанында, төс сүйегі аймағында, екі жауырын арасында, мұрын-ерін қатпарларында;
• Варикозды (веноздық) экзема варикозды тамырлары бар егде жастағы адамдарда жиі кездеседі.

Себептері

Түріне байланысты экземаның пайда болуына генетикалық және әртүрлі сыртқы және ішкі факторлар ықпал етеді. Сондықтан пайда болу себебін анықтау үшін экземаның түрін білу қажет.

• Атопиялық экзема аллергиялық реакцияларға бейім адамдарда пайда болуы мүмкін.
• Кәсіби экзема кез-келген химиялық заттың теріге ұзақ уақыт әсер етуіне байланысты пайда болады.
• Себореялық экземаның себебі май бездеріндегі ауырсыну реакциясы болып табылады, оны әдетте тері бетінде болатын саңырауқұлақ ашытқылары тудыруы мүмкін.
• Варикозды экзема тамырлардағы, негізінен аяқтардағы қан айналымы проблемасынан туындайды.

Белгілері

Көптеген жағдайларда бұл ауруды анықтауға болатын бірқатар жалпы белгілер бар:

• Ұйқыны, қалыпты өмір ритмын бұзуы мүмкін әртүрлі күштегі терінің қышуы;
• Терінің қатаюымен және қызаруымен сипатталатын қабынудың шектеулі аймағының пайда болуы;
• Көпіршіктер түріндегі бөртпе, ашылғаннан кейін денеде жарылулар немесе ұсақ жаралар пайда болады;
• Аурудың өршуімен кейде жалпы мазасыздық сезімі пайда болады, сонымен қатар дене температурасы көтеріледі;
• Өршуден кейін зақымдалған тері құрғап, серпімді болмайды, жарыла бастайды.

Диагностика

Диагноз анамнез деректері мен пациентті тексеру негізінде анықталады. Аурудың себептерін анықтау және ауруды қоздыратын факторларды болдырмау маңызды.

Диагностикалық тексеруге мыналар кіруі мүмкін:

• Науқасты жалпы тексеру, анамнез жинау;
• Зертханалық зерттеулер. Басқа тері ауруларымен дифференциалды диагностика, зақымданған тері биоптатын гистологиялық зерттеу.

Емдеу

Емдеуді аурудың түрі мен сатысына, сондай-ақ науқастың ағзасының ерекшеліктеріне байланысты дерматолог тағайындайды. Ең бастысы-экземаның себебін тез жою. Әдетте емдеу процесі арнайы диетаны тағайындауды, терінің қышуынан арылуды, терінің зақымдалған аймағына арнайы жақпамайларды қолдануды қамтиды. Ашылған көпіршіктер мен дымқылданған тері болған кезде дәрігер антисептикалық ерітінділерді тағайындай алады. Сондай-ақ, стресс пен жүйке тозуын болдырмау ұсынылады.

Асқынулар

Экземаның асқынуы, әдетте, зақымдалған тері арқылы инфекция кезінде пайда болатын әртүрлі жұқпалы зақымданулардың (іріңді, саңырауқұлақты қабынуы) қосылуынан болады.

Алдын алу

Экземаның алдын-алуға арналған жалпы ұсыныстар: жеке гигиенаны сақтау, жиі қызып кетудің алдын алу, терлеудің жоғарылауымен және терінің ұзақ уақыт күн сәулесінің астында болуы. Аллергиялық реакцияны тудыруы мүмкін тағамдарды алып тастайтын диета. Кәсіби экзема кезінде асқынуларды болдырмау үшін жұмыс орнын ауыстыру ұсынылады.