Психикалық денсаулық маманын псевдоғылым мен эзотерикалық тәжірибелер жақтаушыларынан қалай ажыратуға болады? Қазіргі заманғы менталды денсаулық кеңістігі әртүрлі біліктілікті мамандармен ғана емес, сонымен қатар пациентті алдайтын тұзақтармен де толы. Мақалада көп жылдық тәжірибесі бар психиатр, Турган Құрбанұлы Сабиров, психология, психотерапия және эзотериканың арасындағы айырмашылықтарына көзқарасын бөліседі, сондай-ақ неге көмекке нақты сертификатталған мамандарға жүгінудің маңыздылығын түсіндіреді. Ол өзінің тәжірибесінде кездесетін ең кең таралған психикалық ауытқулар туралы айтып береді және ғылыми тәсіл мен тексерілмеген емдеу әдістерінің арасында шатасудан қалай құтылуға болатыны туралы кеңестер береді.
Мен психиатр-дәрігермін, психикалық бұзылулардың әртүрлі түрлері бойынша қабылдау жүргіземін.
Біріншіден, егер пайыздық қатынасты алсақ, ең көп пациенттер тобы - мазасыздық бұзылыстармен ауыратын пациенттер. Бұл бұзылыстар тобына ОКР, генерализденген мазасыздық бұзылысы, паникалық бұзылыс, әлеуметтік фобия және спецификалық фобиялар кіреді.
Екінші орында депрессия жиі кездеседі.
Үшінші жиі кездесетін топ – бұл биполярлы бұзылыс, онда көңіл-күй, қарапайым тілмен айтқанда, белгілі бір параметрлер бойынша жоғары-төмен ауытқиды.
Мен байқайтын жағдайлардың арасындағы төртінші топ - бұл СДВГ және РАС – бұл нейро-ерекшелік, психикалық дамудың бұзылуы деп аталады.
Бесінші топ – бұл алкогольдік тәуелділік.
Алтыншы топ пациенттер – деменция немесе Альцгеймер ауруы бар қарт адамдардың психиатриясы.
Мұндай түсінбеушілік Батыста психотерапевт міндетті түрде дәрігер емес, ал ТМД елдерінде психотерапевт тек дәрігер бола алады деген түсініспеушіліктен туындайды. Кейбір психологтар осы анықталмағандықтан пайдаланып, өздерін психотерапевт деп атайды. Олар өздерін солай атағаны тиімді, себебі бұл жақсы сауда. Бізде осындай процестерді бақылайтын реттеуші орган жоқ.
Осындай мәселемен Батыста да кездесті. Бұған арнайы реттеуші органдар құрылады. Онда психологтар мен психотерапевттердің қатаң тексеру және лицензиялаудан өтеді. Өзіңізді лицензиясы бар психолог немесе психотерапевт деп атауға болмайды және сонымен бірге эзотерикамен айналысуға болмайды. Егер сіз эзотерикалық нәрсені тәжірибелеп жүрсеңіз, онда өзіңізді емші, астролог, родолог деп атау керек, және тиісті қызмет түріне лицензия алу қажет. Бұл дұрыс. Астрологтарды, нумерологтарды, тарологтарды толықтай жою мүмкін емес. Олар әр елде бар, бірақ реттеуші органдар олардың өздерін психологтар немесе психотерапевттер ретінде көрсетуіне жол бермейді. Бақылау мен реттеу болмаған жағдайда, адам қабылдауға барып, психотерапевттік көмек аламын деп күтеді, алайда эзотериктің қабылдауына түседі.
Плацебо эффект психикалық ауруы жоқ адамдар үшін жұмыс істейді. Егер адамда клиникалық депрессия немесе ауыр мазасыздық бұзылысы болса, онда ешқандай эзотерикалық практика, ешқандай ритуал көмектеспейді. Ал егер адамда ауыр бұзушылық болмаса, онда адамның өзі сенген кейбір эзотерикалық ритуалдан кейін өз-өзіне сендіруінің арқасында оған сәл жеңілдеу болуы мүмкін. Бұл эзотерикалық қабылдауға бару керектігін білдірмейді. Лицензиялы мамандарға бару қажет.
Әрине, барлық тарологтар, родологтар, рухани емшілер және басқалардың қызметі міндетті түрде мемлекеттік органдармен реттелуі керек.
Мұндай қызмет түріне арналған өзіндік термин бар – теолог, яғни дінтанушы, ол діни дүниетанымды зерттейді. Бірақ бұл психолог емес.
Мысалға, БАӘ-те тұратын мұсылман қызды алайық. Ол классикалық психолог немесе психотерапевт бола алады, және бұл жағдайда оның қызметі оның сеніміне қатысы жоқ. Оның сенімі – оның жеке ісі, ал классикалық психология – бұл гуманитарлық ғылыми пән. Ол өзі Исламды ұстанады, бірақ клиентпен кабинетте дін жайлы айтпайды.
Мысалы, мұсылман дәрігер-психиатрды алайық. Ислам ол үшін дін болып табылады, ол өте діни болуы мүмкін, бірақ ол клиникалық хаттамаларға сәйкес психикалық бұзылыстарды емдейтін, дәрі-дәрмектер жазып беретін психиатр.
Шын мәнінде мен БАӘ, Сауд Арабиясы сияқты, ең діншіл деп айтуға болатын елдерде көптеген психологтарды, психиатрларды көрдім. Ол жерлерде психологтың кабинетінде ислам білімдеріне негізделген психологиялық көмек көрсету болмайды, онда дәл психология ғылыми пән ретінде қарастырылады.
Қазіргі уақытта діннің призмасы арқылы психологияны түсіндіретін «исламдық психологтардың» танымалдылығының өсуі сәнді үрдістерге арналған, бұл, сөзсіз, жақсы сатылады. Сонымен қатар, адам осындай діндар қыз-психолог алдамайды, және ол шынайы білім әкеледі деп үміттене алады.
- - - - - - - - - - - - - -
Қазіргі заманда психикалық денсаулықты күту барған сайын талап етілуде, сондықтан әртүрлі біліктілікке ие мамандардың саны артуда. Алайда, кәсіби мамандардың арасында жиі жалған ғылыми немесе эзотерикалық тәсілдерді қолданып, науқастарды адастыратындар табылады.
Турған Құрбанұлы Сабировтың айтуынша, психикалық денсаулық саласындағы маман таңдауы оның сертификатталуына және ғылыми стандарттарды сақтауына негізделуі тиіс. Лицензияланған психологтар мен психиатрлар клиникалық зерттеулермен дәлелденген қажетті білімдер мен әдістерге ие, ал баламалы тәсілдер, оның ішінде эзотерика, уақытша және беткі деңгейде ғана әсер етуі мүмкін, көбінесе плацебоға байланысты.
Маңыздысы, ауыр психикалық бұзылулар кәсіби көзқарасты талап етеді және оларды рәсімдермен немесе рухани тәжірибелермен емдеуге болмайды.
- - - - - - - - - - - - - - -
Доктор Сабиров Т.К.-ге қабылдауға жазылу үшін дәрігердің профиліне өтінім қалдыруға немесе біздің колл-орталығымызға +7(707)2255009 телефоны арқылы хабарласуға болады.
