Кез келген дәрігердің мықты тұстары – білім мен тәжірибе, әрі айдың үздік дәрігері ортопед-травматолог Адлет Кизатович Дюсембаевтың осы екі қасиеті де бар. Ол Семей, Алматы және Тель-Авив медициналық жоғары оқу орындарында білім алған, ғылым кандидаты дәрежесі бар, 27 жылдық тәжірибесі бар және осы уақытқа дейін 2000-нан астам операция жасаған. Ол сүйек аурулары, артрит және остеоартроз, омыртқа жарақаттарының зардаптары сияқты ауыр сырқаттармен айналысады. Пациенттері оның мұқияттылығын, қамқорлығын және эмпатиясын бағалайды, ең бастысы – оларды ауырсынудан және қозғалыс шектеулерінен құтқарғаны үшін ризашылық білдіреді. «Сіздің денсаулығыңыз мықты болсын» - деп дәрігер Дюсембаев жиі пациенттерінен естіп жатады, олардың денсаулығын қалпына келтіргеннен кейін.
Үздік дәрігерді дәстүрлі құттықтаудан кейін біз Адлет Кизатовичтен оның екі мамандығы – травматология және ортопедия арасындағы айырмашылық туралы сұрадық.
- Жалпы травматология – шұғыл медициналық сала: сынықтар, жарақаттар, сіңірлердің жыртылуы, бұлшықеттердің жыртылуы. Ортопедия – жарақаттардың зардаптары, сүйек аурулары: аяқтың үлкен башпайының қисайюы (Hallux valgus), табан жалпаюы, кеуде қуысының шұңқыр тәрізді деформациясы, омыртқа сколиозы, иық буынындағы функцияның бұзылуы және басқалар.
Қазір адамның дене биомеханикасы туралы жиі айтады, бұлшықеттердің, сүйектердің, сіңірлердің, байламдар мен нервтердің бірге келісе жұмыс жасауы тиіс. Егер бір жерде биомеханика бұзылса, басқа жерлерде де жұмыс бұзылып жатады.
- Тірек-қозғалыс аппаратының биомеханикасы екі бөліктен тұрады: белсенді және пассивті. Пассивті бөлік – бұл қаңқа сүйектері, байламдар. Белсенді бөлік – бұлшықет сіңірлерін, қимыл жүйкелерін, рецепторларын, сезімтал нейрондарын, орталық жүйке жүйесін (ОЖЖ) қоса алғанда қаңқа бұлшықеттерінен тұрады.
Биомеханика сүйек-бұлшықет жүйесінің қалыпты және патологиялық функцияларын түсінуге көмектеседі. Мысалы, біз омыртқаның сколиотикалық деформациясын алайық. Омыртқаның 4 дәрежелі қисайюы болғанда – бұдан жамбас сүйектері де қисаяды, кейін тізе буынының қисайюы, табан деформациясы қосылады. Бұл бәрі өзара байланысты.
Ортопедтер биомеханиканы протездер, ортездер, имплантанттар және хирургиялық құралдар сияқты ортопедиялық құрылғыларды әзірлеуде белсенді қолданады. Мұндағы мақсат - адамның анатомиясы мен физиологиясына ең жақсы сай келетін тиімді құралдарды жасау.
Табан жалпаюын табу және оны уақытында түзету неге маңызды? Табан жалпаюымен әскерге неге алмайды?
- Табан жалпаюы – бұл бұлшықеттердің әлсіздігінен, аяқ киімді дұрыс кимеуден пайда болған патология. Табан жалпаюы тума болмайды. Табан жалпаюын елемеу буындарының артрозының пайда болу қаупін арттырады. Табан биомеханикасының бұзылуы басқа буындарға және омыртқаға жүктемені қайта бөледі. Нәтижесінде – қалыптың бұзылуы және буын аурулары.
Адамның табаны – оның тірегі. Сонымен табан жалпаюы бар жігіттерді әскерге алмайды, өйткені табанның доғасы деформацияланған, ал әскерде барлық буындарға үлкен физикалық жүктеме бар. Нәтижесінде бұл, мысалы, тізе буыны ауруларына, артрозға әкелуі мүмкін.
Белдің, арқа ауырсынуларын сезетін адамдар жиі бірден қолдың терапевтке немесе остеопатқа барып, «атлантты қойдыруға» (бірінші мойын омыртқасын түзету) және басқа манипуляцияларға көп ақша төлеуге дайын. Бұл қаншалықты қауіпті?
- Атлантомен тек тар маман айналысуы қажет. Қалай рентгенсіз, КТ немесе МРТ-сыз, талдаусыз манипуляция жасалуы мүмкін?! Мұндай манипуляциялардың салдары өте қайғылы болуы мүмкін. Мен атлантты түзететін қолдың терапевт пен сынықшыларға баруға қарсы келем, әрі мұндай мәселелерге өте сақ болу керек.
Мысалы, менің тәжірибемде бір жағдай болды, пациенттің арқасы ауырып, ол қолдың терапевтке барған. Оның арқасы омыртқа метастазынан ауырғаны анықталды, оның ағзасындағы қатерлі ісік процесі туралы білмеген. Мен мақтанып айтқым келеді: онкологиялық процестер кезінде қолмен емдеу қатаң түрде тыйым салынған, себебі ол ісіктің өсуін ынталандырады.
Тізе буынының ауыруы – бұл көптеген адамдар үшін таныс жағдай. Не істеу керек?
- Тізе буыны адам денесінің негізгі жүктемесін көтереді. Буындардың бұзылуының жиі себебі – артық салмақ. Төмен бойлы және 120-140 кг салмағы бар адамды елестетіңіз. Әрине, үлкен масса тізе буынына үлкен жүктеме береді.
Қазіргі уақытта остеоартроз буындарды жас кезінде зақымдайды. Бұрын бұл проблема негізінен егде жастағы пациенттерге тән болса, қазір 40-50 жастағы адамдар малоподвижный өмір салты және дұрыс емес тамақтанудың нәтижесінде зардап шегеді.
Артрозды емдеу әдістері әртүрлі, бүгінгі күні PRP терапиясы (PRP – тромбоциттерге бай плазманы буынға енгізу) кеңінен қолданылады, буындарға хондропротекторлар енгізіледі. Бұрын буын ішіне гормоналды препараттар енгізу практикасы бар болатын, бірақ мен мұндай әдіске қатаң қарсы тұрам, себебі гормондар буынға керісінше зақым келтіруі мүмкін.
Менің ойымша, PRP терапиясы тиімдірек. Әрине, бұл панацея емес, бірақ бұл әдістің зияны болмайды. Артроз буынында синовиалды сұйықтық мөлшері азаяды, сондықтан плазманы енгізу пайдалы болуы мүмкін. Әрине, травматолог-ортопед буындардың анатомиясын жақсы білетін маман процедураны орындаған жағдайда.
1-2 дәрежелі артроз жағдайында біз консервативті ем қолданамыз, 3-4 дәрежелі жағдайда – хирургиялық. Қазақстанда эндопротездеу операциялары бұрыннан және сәтті жүргізілуде. Тіпті аудандық ауруханаларда буындарды эндопротездермен ауыстыру операцияларын жасайды. Сондай-ақ, жамбас сүйегінің сынуы кезінде эндопротездеу шұғыл түрде орындалады.
Біздің дәстүрлі сұрағымыз – неге дәрігер болуға шешім қабылдадыңыз?
- Менің әкем, Дюсембаев Кизат Ануарович, дәрігер, травматолог-ортопед, медицина ғылымдарының докторы, профессор, КСРО өнертапқышы болған. Өкінішке орай, 2009 жылы ол өмірден өтті. Әкем әрдайым маған білімін бергісі келетін, сондықтан дәрігер болуға таңдауым алдын ала анықталған болатын.
Мен 1991 жылы Семей медициналық институтына түстім. Оқу орын бітірген соң мен жедел травматологияда жұмыс істей бастадым, әкеме операциялар кезінде көмек көрсеттім, ол маған үйретті. Менің 27 жылдық тәжірибем бар. 2009-2010 жылдары Израиль, Тель-Авив медициналық университетіне бардым, жылдық ғылыми-тәжірибелік тағылымдамадан өттім. Сол уақытта Израильмен салыстырғанда біз әрине, айтарлықтай артта қалып жүрдік.
Бірақ, жалпы, Қазақстандағы ортопедияның прогресі анық көрінеді. Травматолог-ортопедтер қауымдастығы жұмыс істеуде, кезеңді түрде конференциялар, семинарлар, мастер-класстар өтуде, Еуропалық травматолог-ортопедтер қауымдастығымен ынтымақтасудамыз.
Мен алты жарым жыл бойы остеохирургиялық бөлімшенің меңгерушісі болып жұмыс істедім. Остеологиямен айналыстым, омыртқа операцияларын жасадым. Кейде таңғы сегізде операцияларға кіріп кешкі алты-жетіде шыққан кездер болды.
Мен жұмысымды жақсы көремін. Жасаған таңдауым үшін ешқашан өкінген емеспін. Травматология-ортопедия – бұл «Келдім, көрдім, жеңдім» деген ұранға сай келетін мамандық деп сенімдімін.
------
TopDoc.me сайтында орналастырылған ақпаратты өзін-өзі диагностикалау және өзін-өзі емдеу үшін пайдалануға болмайды. Егер сізде қандай да бір аурулар немесе алаңдататын симптомдар болса, өз емдеуші дәрігеріңізге хабарласыңыз. TopDoc.me сайтындағы ақпарат дәрігермен бетпе-бет кеңесуді алмастырмайды және тек ақпараттық-анықтамалық сипатқа ие.
------
Дюсембаев Адлет Кизатовичке қабылдауға жазылу үшін дәрігердің профилінде өтінім қалдырыңыз немесе мына телефонға хабарласыңыз: +7(707)2255009.
