Балалардағы қатерлі ісікке сәулелік терапия жасаған кезде өсіп келе жатқан ағзаға барынша аз зиян келтіру өте маңызды
Балалар онкологиясы - әрқашан өте қиын және қайғылы тақырып. Тіпті ең кішкентай балалар да ересектердей ауырады: оларға операция жасайды, химиотерапия және сәулемен емдейді. Егер зиянды азайтып, емдеудің тиімділігін арттыру тәсілі табылса, бұл әрқашан жағымды жаңалық.
Қазақстанда онкологиялық ауруларға шалдыққан науқастардың шамамен 70%-ы сәулелік терапияға мұқтаж. Маңызды міндет - аномальды жасушаларды жою үшін жеткілікті сәулеленуді жеткізу, бұл кезде денсаулыққа зиян келтірмеу. Әсіресе, бұл балаларды емдеуде маңызды. Бұл жерде үлкен қадам алға - томотерапия болды. Біз бұл әдістің артықшылықтары туралы осында жазған болатынбыз: ТОМОТЕРАПИЯ — ОНКО НАУҚАСТАРЫ ҮШІН ҮМІТ.
UMIT томотерапия онкологиялық орталығы (Астана қаласы, Қазақстан) Қазақстан мен Орта Азияда тұңғыш рет томотерапия сияқты инновациялық қатерлі ісікке қарсы сәулелік терапия әдісін енгізді.
Онкологиялық орталық томотерапиясы UMIT жақын және алыс шетелден келген, ересектер мен балалардың онкологиялық ауруларын емдеуге қабылдайды, жоғары емдеу стандарттарын, жоғары білікті медициналық қызметкерлерді, ғылым мен техниканың озық жетістіктерін және клиникалық тиімділігі дәлелденген қауіпсіз практикаларды қамтамасыз етеді.
Томотерапия - бұл сәулелік терапияның жаңа түрі. Бір аппаратта келесі нәрселер біріктірілген деп елестетіңіз:
- қарқындылығын модуляциялауға болатын мүлде жаңа сәулелік терапия түрі,
- компьютерлік томографияның дәлдігі,
- сәулелік терапияны жоспарлау және жүргізу бойынша ең озық бағдарламалар.
Қатерлі ісіктер әртүрлі көлемде, күрделі, сау тіндерге еніп, қол жетпейтін жерлерде орналасуы мүмкін. Ісікті «өлтіру» үшін радиация дозасы жеткілікті болуы, дәл нысанаға түсуі, қатерлі ісіктің барлық аймақтарына біркелкі әсер етуі, шашырамауы және айналасындағы сау тіндерге мүмкіндігінше аз әсер етуі керек.
Компьютерлік визуализация ісікті үш өлшемді түрде көрсетуге, сау тіндердің шекараларын анық белгілеуге, ісікке жақын орналасқан органдар мен тіндерді сәулеленуден қорғауға мүмкіндік береді. Бұл әдіспен сәулелік терапияға тән жанама әсерлер мен асқынулар барынша азайтылады, ал пациенттің реабилитациялық кезеңі әлдеқайда қысқарады.
UMIT Томатерапия онкологиялық орталығында дәл осындай алдыңғы қатарлы аппараттар орнатылған. Олар балалар онкологиясын емдеуде қалай қолданылады, радиология бөлімінің меңгерушісі Борис Викторович Цой айтып береді.
- Радиациялық терапиядан кейін балаларда қандай жанама әсерлер пайда болады?
- Балалардағы сәулелік терапиядан кейінгі жанама әсерлер ересектердегідей, бірақ оларда өздерінің ерекшеліктері бар. Баланың өсу аймақтарының бар екенін, баланың өсетінін, сүйектердің өсетінін ескеру керек. Балалардағы жанама әсерлер регенеративті процестердің белсендірек болуына байланысты біршама аз көрінеді. Сондай-ақ олар алатын сәуле дозалары да сәл төменірек. Әдетте, балалар емдеуден кейін жылдамырақ қалпына келеді. Балаларда алыс болашақтағы асқынулар маңызды рөл атқарады, бірақ, өкінішке орай, бізде 10, 15 жылдан кейін баламен не болатыны туралы деректер жоқ.
Томотерапияға біз балаларды бір жарым жастан бастап, барлық түрдегі ракпен қабылдаймыз: бұл онкологиялық аурулармен бас миының, жұмсақ тіндердің және ішкі органдардың аурулары. Бірақ оның бәрі жеке қаралады: көрсеткіштер, алынған емдеу түрлері, науқастың жағдайы қарастырылып, содан кейін ғана шешім қабылданады.
- Кішкентай науқастарға томотерапия алдында седативтер беріле ме?
- Қазақстанда сәулелік терапиямен үш орталық айналысады: Астана қаласындағы Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық, Астана қаласындағы Онкологиялық диспансер және Алматы қаласындағы Қазақ ғылыми-зерттеу институты онкология және радиология институты (ҚазҒЗИОР). Балаларды седатациялау Алматыдағы ҚазҒЗИОР-да және біздің УМИТ томотерапия онкологиялық орталығымызда жүргізіледі.
Бұл үшін бізде балалар анестезиологтары бар, біз оларды осы процедураға тартамыз. Седация кішкентай науқастардың қозғалмауы және сәулелендіру дәл болуы үшін жүргізіледі. Анестезиолог кеңес береді, егер қарсы көрсетілімдер болмаса, седация жасалады. Егер қарсы көрсетілімдер болса, біз емдеу әдісін ауыстырамыз немесе басқа шешімдерді іздейміз.
Әр бала үшін арнайы бекітілген құрылғы – матрастар, маскалар дайындалады, олар баланың денесінің барлық контурларын қайталайды. Бұл емдеу кезеңіндегі жеке жинақ.
- Бала сәуле терапиясына дайындалған кезде, томотерапия аппараттарының бөлмесінде қосымша сәуле ала ма?
- Сәулелену тек томотерапия аппараты қосылған сәтте ғана болады. Қазіргі заманғы сәулелі терапия жабдықтары бұрынғы ескі аппараттардағыдай тұрақты қуат көзіне ие емес. Қазіргі уақытта сәулелену тек аппарат қосылған кезде ғана пайда болады.
Бала бөлмеде болып, емдеу сеансына дайындалып жатқан барлық уақытта ол қосымша сәулелену қаупіне ұшырамайды.
- Томотерапия балаларға қалай жүргізіледі?
- Біздің UMIT онкологиялық томотерапия орталығы амбулаторлық жағдайда жұмыс істейді, стационар жоқ, пациент ем алу үшін келіп, емнен кейін үйіне қайтады. Балаларға келетін болсақ, олар Ұлттық ана мен бала ғылыми орталығында стационарлық емдеуде болады және күн сайын бізге орталыққа радиациялық терапия процедураларына келеді.
Алдымен дәрігерлердің алғашқы консультациясы, консилиум тағайындалады, осы кезеңде сәулелік терапия қажет деген шешім қабылданады, содан кейін дайындық кезеңі басталады: ісіктің локализациясына байланысты жеке маска мен төсеніш дайындалады. Содан кейін біз пациентті КТ-аппаратында сканерлейміз, суреттерді аламыз, олармен радиациялық онколог жұмыс жасайды. Дәрігер сол суреттер бойынша сәулеленетін мақсатты органды және қорғауды қажет ететін қоршаған органдарды белгілейді.
Мысалы, өңештің төменгі үштен бір бөлігінде ісік бар кезде, дәрігер тікелей сәулеленуге тиісті аймақты белгілейді - бұл тек ісік қана емес, сонымен қатар зақымдалған лимфа түйіндері мен метастаздар болуы мүмкін. Сонымен қатар, қауіп аймағындағы мүшелерді де белгілейді – бұл жағдайда жұлын, өкпе, жүрек, бүйрек, бауыр, яғни жақын жерде орналасқанның бәрі.
Содан кейін онколог медициналық физиктерге қажетті дозаны анық көрсетіп береді - бір реттік және жалпы дозаны. Физик аппараттың нысанаға қажетті дозаны қалай жеткізетінін есептейді.
Емдеу уақыты жоспарға байланысты. Жоспар неғұрлым күрделі болса, әр сеанстың уақыты соғұрлым ұзақ болады.
Дайындықтың соңғы кезеңі - бүкіл жоспарды фантомда толық тексеру. Барлық жоспарланған емдеу дозалары фантомдағы емдеу сеансы сәтті өткен жағдайда ғана, пациент ем алуға алынады.
Әрбір емдеу сеансынан бұрын компьютерлік томография жүргізіледі, оның барысында науқастың бейнелері жоспармен салыстырылады, 1-2 мм болатын ең аз ауытқулар анықталады. Мұндай салыстырудан кейін ғана сәулелік терапия сеансы басталады.
Бізде Мәскеу Рогачев атындағы орталығымен (Дмитрий Рогачев атындағы Ұлттық медициналық ғылыми орталық) келісімшарт бар, ол балалар онкологиясымен айналысады және біз барлық күрделі жағдайлар бойынша деректерді екінші пікір алу үшін сол жерге жіберуге тырысамыз.
Томотерапия аппаратына дайындықтың барлық кезеңдері және емдеу үдерісінің өзі қажетті дозаны дәл нысанға жеткізу үшін ұйымдастырылған, бұл ретте айналасындағы сау ағзаларды барынша қорғап, жанама әсерлердің даму қаупін барынша азайтады. Бұл балалар онкологиясын емдеуде өте маңызды.
- Томотерапия лейкозбен ауыратын балаларда сүйек кемігін трансплантациялаудан бұрын бүкіл денені толық сәулелендірудің жалғыз әдісі болып табылады.
- Иә, бұл солай. Томотерапия аппаратында сәуле көзі спираль тәрізді науқас жатқан үстелдің айналасында айналады, және сондай-ақ үстел де алға және артқа қозғалады, қажет уақытында коллиматордың жапырақтары ашылып, мақсатты аймаққа доза жібереді. Осы арқылы сәулеленудің анағұрлым үлкен аумағын, ұзындығы шамамен 135 см жетеді, бұл бір жоспармен омыртқа мен бас миын барлық бұрыштардан сәулелендіруге мүмкіндік береді. Мысалы, кәдімгі сызықты үдеткіште емдеуді бірнеше рет тоқтатып, үстелді жылжытып, қайтадан сәулелендіруді қосуға тура келеді, осының салдарынан түйісу орындары, шектер пайда болады, онда дозаның толық немесе артық болуы мүмкін.
Балаларда сүйек кемігін ауыстырмас бұрын бүкіл денені тотальды сәулелендіру жүргізіледі. Сүйек кемігін ауыстырмас бұрын томотерапияны пайдаланатын клиникаларда алдын ала сәулелендірмейтін клиникаларға қарағанда нәтижелер әлдеқайда жақсы.
- Бір кішкентай науқасқа қанша томотерапия сеансы қажет?<
- Балаларға арналған орта есеппен 20 томотерапия сеансы. Емдеу тәсілі мынандай: 5 күн терапия, содан кейін қалпына келтіру үшін екі күн үзіліс. Біз күн сайын, демалыс және мереке күндерсіз жұмыс істейміз.
UMIT Онкологиялық томотерапия орталығы екі аппарат бар, бұл бір аппараттың тоқтаған жағдайында, әрқашан екіншісі жұмыс істейді, сондай-ақ бізде өзіміздің сервис инженері бар, ол шақыртуды және күтуді қажет етпейді, ол әрқашан осында, 24/7 режимде.
Онкологиялық аурумен ауыратын балалардың ата-аналары томотерапияны сәулелік емдеу әдісі ретінде таңдауға құқылы. Біз 3 жылға жуық жұмыс істеп келеміз және бізде белгілі бір нәтижелер бар. Емдеуден кейін бір ай және үш ай өткеннен кейін бақылау диагностикалауды жүргіземіз: КТ, МРТ, УДЗ, ПЭТ, өйткені сәулелік емдеу аяқталғаннан кейін емдеу әсері тағы 1,5-2 айға дейін созылады. Жергілікті онкологтар емдеу нәтижелеріндегі айырмашылықты көреді, пікірлерін қалдырады және бізге пациенттерді жібереді.
- - - - - - - - - -
Біз онкологиялық ауруханаларда тұрғылықты жері бойынша онкодиспансерде тіркелген онкологиялық науқастар томотерапиямен емделуге квота ала алатыны туралы жазған болатынбыз. Сіздің емдеуші онкологыңызға жаңа сәулелік терапия әдісі - томотерапия туралы айтып беріңіз, info@tomo.kz мекенжайына жазыңыз, ауру тарихыңызды жіберіңіз. Сізге бір тәулік ішінде жауап береді.
- - - - - - - - - -
Қатысты мақалалар:
Томотерапия — онкологиялық ауруларға арналған жақсы үміт
Сүт безі қатерлі ісігі: маммологтан қорықпау керек!
Қатерлі ісікті емдеудегі жаңалық: заманауи химиотерапия
Сүт безінің қатерлі ісігі: маммологтан қорқудың қажеті жоқ!
