Желез тапшылығын балалар мен ересектерде қалай болдырмауға болатыны туралы кеңестерді желтоқсанның үздік дәрігері Ольга Леонидовна Позднухова береді
Желтоқсан айында TopDoc.me қолданушылары Ольга Леонидовна Позднухованы ең үздік деп атады, ол сирек мамандықтың дәрігері - балалар гематологы. Ольга Леонидовна туғаннан бастап 15 жасқа дейінгі пациенттерді қабылдайды. Пациенттердің көпшілігі, балалар да, ересектер де, Ольга Леонидовнаға Қазақстанда кең таралған темір тапшылығы анемиясымен жүгінеді.
«Тамаша дәрігер, тыңдады, тексерді, бәрін түсіндірді және ем тағайындады. Біз оған өте ризамыз!»
«Өте жақсы дәрігер, барлық сұрақтарға түсінікті жауап берді. Барлығын егжей-тегжейлі сипаттады. Өте жақсы әсер қалдырды».
«Ольга Леонидовна - ең жақсы дәрігер!»
Жаңалықтардан хабардар болыңыз. Біздің Telegram арнасына жазылыңыз https://t.me/TopDocKz.
Біздің үздік дәрігерлермен сұхбаттарымызды оқыңыз.
TopDoc.me сервисінен «Айдың үздік дәрігері» байқауының жеңімпаздары әрқашан құрмет грамотасы мен демеушілерден сыйлықтар алады (айтпақшы, қазір бұл Майами Аквапарк және СПА кешеніне билет және RayMed медициналық киімдерін сатып алуға сертификат). Ал қайтарым ретінде біз доктордан оның айналысатын ауруларынан қалай қашу немесе олармен күресу туралы кеңестер сұраймыз. Ольга Леонидовна Позднуховамен әңгіме өте қызықты болды. Дәрігер тек қана теміртапшылықты анемия, оның тәуекелдері мен ерекшеліктері туралы ғана емес, сонымен қатар балалар онкологиялық аурулары туралы да айтты. Ольга Леонидовна өзі - онкологтың пациенті болып табылады және ол өз тәжірибесімен қуана-қуана бөлісті - қалай қорқынышты дертпен күресу керек екендігі туралы.
- Ольга Леонидовна, 40% жас балаларда темір тапшылығы анемиясы кездесетіні белгілі. Неліктен мұндай үлкен пайыз?
- Иә, бұл статистика дұрыс. Сондай-ақ, тек балалар ғана емес, аналар да осындай жағдайға тап болады. Бұл жерде, меніңше, ақпараттың жеткіліксіздігі мен медициналық білімнің төмендігі әсер етеді. Мысалы, қала тұрғындары гемоглобин деңгейі 50 шамасында болған әйелдермен келеді. Әртүрлі емдеу түрлерін тағайындауға тура келеді. Кейде анемияны ұзақ уақыт бойы емдеген пациенттер келеді, бірақ нәтиже жоқ. Мен дәрі-дәрмектерді қалай дұрыс қабылдау керектігін түсіндіре бастаймын, ал олар жауап береді - біз білмедік.
Тағы бір мәселе, біздің адамдар жылдар бойы тексерілмейді, жылдар бойы жалпы қан талдауын тапсырмайды - үлкендер де, балалар да. Дәрігерге барады, тек соңғы жағдай болғанда.
- Балаларда темір тапшылығы анемиясының дамуының қауіп-қатер факторлары қандай?
- Балаларда бәрі ананың жүктілігінен басталады. Әрбір әйелдің қанмен бірге темірдің бір бөлігін жоғалтатын етеккір циклі бар. Егер жоғалтулар үлкен болса, әйел ешқашан толық сау болмайды. Ең алдымен ми зардап шегеді, барлық мүшелердің жұмысы бұзылады және біртіндеп анемия дамиды.
Егер жүкті әйелде созылмалы инфекция ошақтары болса, үзілу қаупі, анемия жағдайы болса, әсіресе жүктіліктің соңғы күндерінде - бала туылғанға дейін темір алмайды. Кесарь тілігі кезінде, кіндікбауды кескенде, қанның бір бөлігі плацентаға қайта түседі, және балада да темір тапшылығы пайда болады. Шала туған балаларда тәуекел жоғары, оларда 5-6 айында анемия дамуы мүмкін, толықтай туған балаларда да солай. Үнемі тесттер тапсырып, гемоглобин деңгейінің динамикасын бақылау қажет. Егер гемоглобин төмендесе, темір препараттарын қосу қажет.
Жүктілік кезінде анемия болған ана сәбиін емізгенде барлық қажет нәрсені алады деп ойлайды. Бірақ сүтте темір жетіспеуі мүмкін. Әр бала қосымша тамақты жақсы көре бермейді, кейде одан бас тартады. Әр анада барлық ережелерге сәйкес қосымша тамақ беруге шыдам жете бермейді - балаға емшек берген әлдеқайда оңай. Бірақ қосымша тамақ қажет, оны тек өмірдің бір жылына қарай беру керек — бұл кеш болады.
Балалардағы темір жоғалту сұйық нәжіс кезінде пайда болуы мүмкін (ішек инфекциялары немесе ішектің функционалдық бұзылулары). Бұл асқорытуды реттеу үшін учаскелік дәрігердің бақылауында болуы керек.
- Баланы тамақтандыру туралы сіздің ойыңыз қандай – өз қолыңызбен дайындалған еттен, көкөністерден, дәнді дақылдардан, жемістерден жасалған тамақтарды беру дұрыс па, әлде дайын консервіленген қоспаларды банкілерде қолдану дұрыс па?
- Мен ескі формациядағы дәрігермін - аналарға барлығын өздері дайындауға кеңес беремін. Қазір оған барлық жағдай бар: пісірілген етті айналдырыңыз, оны көкөніс пюресімен араластырыңыз немесе сорпа пісіріңіз. Мен табиғи өнімдерді қолдаймын.
- Қандай симптомдар баласы өскен ата-ананы алаңдатуы керек?
- Ата-аналарды аз мазасыздандыратын нәрсе - бозғылттық. Себебі анемиясы бар бала бірте-бірте бозарады, ол әрқашан ата-анасының көз алдында болады және олар оның бозғылттығын байқамайды. Содан кейін бала жиі ауыра бастайды, күйзеліске ұшырайды, жағдайы нашарлайды - оның оттегі жетіспеушілігі бар. Асқазан, ішекпен проблемалар басталады, тахикардия, жүрегі торғайдың жүрегі сияқты соғады, ентігу пайда болады, ол ұзақ ойнай алмайды, жүгіре алмайды. Бас ауырады, көздерінде қараңғылық байқалады, естен танулар басталады. Осындай симптомдар жасөспірімдерде қарқынды өсу кезінде де болуы мүмкін.
- Қай темір жақсырақ сіңіріледі? Қашан таблеткалар жеткілікті, ал қашан инъекциялар қажет?
- Екі валентті темір жақсырақ сіңіріледі, бірақ ол көптеген жағымсыз әсерлер береді: жүрек айнуы, құсу, іштің ауыруы, диспепсия. Сол себепті жиі үш валентті темірді тағайындайды, ол организмде екі валентті темірге айналады және сирек жанама әсерлер береді. Егер баланың нәжісі тұрақсыз болса, темір препаратын ішке қабылдағанда құсу болса және 3 дәрежелі анемия болса, гемоглобин 70-тен төмен болса, темірді бұлшықет ішіне инъекция жасайды. Сол кезде инъекциялардан бастауға болады, содан кейін таблетка түрдегі формаларға көшуге болады. Барлық препараттарды және қолдану формасын дәрігер тағайындауға тиіс. Қан анализінің бақылауымен темір препараттарын тоқтаусыз 3-тен 8 айға дейін қабылдау керек. Бұл - бірінші шарт.
Темір препараттарын сүтпен (оның ішінде емшек сүтімен), шаймен, кофемен, кальций препараттарымен араластыруға болмайды. Темірді қабылдау мен осы өнімдер арасындағы үзіліс жарты жарымнан екі сағатқа дейін болуы керек, жасына байланысты. Темірді осы өнімдермен араластыруға болмайды, өйткені ол байланысады, сіңбейді және емдеу нәтижесі болмайды. Бұл ережелерді міндетті түрде сақтау керек. Ата-аналардың үлкен қатесі - бұл ережелерді сақтамау. Бала бірнеше ай бойы темірді дұрыс қабылдамауы мүмкін, бірақ жағдай жақсармайды. Шын мәнінде, бұл ата-аналар үшін ұзақ уақыт бойы дәрі-дәрмектерді қабылдау режимін сақтау арқылы көрінетін ұқыпты күнделікті қамқорлық.
Егер темірді қабылдау нәжістің бұзылуына – не жеңілдеуіне, не, керісінше, іш қатуына әкелсе, ішек флорасын қалыпқа келтіретін препараттарды қабылдау қажет, сонымен қатар темірдің сіңуі де қалыпқа келеді.
Гемоглобин деңгейін анықтауға арналған алғашқы талдауда міндетті түрде қан сарысуындағы темірді, ферритинді және Д дәруменін тексеру керек. Емдеуді бастағаннан кейін екі аптадан соң бақылау талдауынан өту қажет. Егер гемоглобин деңгейі көтерілмесе, біз себепті іздей бастаймыз. Көбінесе бұл қабылдау ережелерін бұзудан болады. Кейін қан талдауын ай сайын тапсыру қажет.
- Ферритиннің рөлі қандай? Оның деңгейін неге тексеру керек?
- Кейде қан талдауында гемоглобин де, эритроциттер деңгейі де қалыпты болады, ал түсті көрсеткіш төмендейді. Бұл жасырын темір жетіспеушілігін - латентті темір жетіспеушілік анемияны білдіреді. Мұны растау үшін ферритин деңгейін тексереді. Бұл белок, ол ағзада темірді жинақтайды және оның деңгейі төмендеген кезде темір мөлшері де азаяды.
- Көптеген адамдар қан анализдерінде гемоглобиннің жоғарылағанын көргенде қуанады.
- Бұл қолайсыз жағдай. Гемоглобиннің жоғарылауы спортшыларда, ауыр дене еңбегімен айналысатын адамдарда және биік таулы жерлерде тұратын адамдарда байқалады. Бұл физиологиялық эритроцитоз деп аталады. Сондай-ақ, қатерлі эритроцитоз болады – жетілмеген эритроциттердің деңгейі жоғары болғанда. Ол онкологиялық ауру сияқты емделеді. Ерлерде гемоглобиннің рұқсат етілген жоғарғы деңгейі 170, әйелдерде 160. Қалай болғанда да, егер бірдеңе мазалайты болса, дәрігерге бару қажет. Интернеттен ақпарат іздеу көп зиян келтіруі мүмкін. Дәрігерге жүгінген жөн, олар сізге бәрін көрсетіп, не істеу керектігін түсіндіреді.
- Гематолог болуды қалай бастағаныңызды айтып беріңізші?
- Мен бала кезімнен гематолог болуды армандадым деп айта алмаймын. Керісінше, менің әкем онколог-дәрігер мені тоқтатқан болатын. Мен гематолог болдым Амангельды Дуйсекеевич Дуйсекеевтің арқасында, ол қалалық балалар клиникалық ауруханасының №2 бас дәрігері, мен 1973 жылдан бастап осы жерде педиатр болып жұмыс істедім. Ол керемет адам еді, қазір ол біздің арамызда жоқ. Ол мені гематология бөлімінің меңгерушісі қылып тағайындады. Мен сол жерге бардым, гематология туралы ешқандай түсінігім болмай. Маған жолы болды, менде тамаша ұстаздар болды: Светлана Георгиевна Ким және Татьяна Михайловна Иманбаева. Татьяна Михайловна әр таң сайын 6 курс студенттерімен сабақ жүргізетін, ал бұл мен үшін жақсы тәжірибе еді. Әр таң сайын жаңа пациенттерді талдайтынбыз. Мұнда онкогематология және гематологиялық аурулары бар балалар болатын.
- Сізге лейкозбен ауыратын балаларды емдеу қалай әсер етті?
- Бұл қиын, бірақ біз, дәрігерлер, сезімдерімізге жол бермеуіміз керек. Өз балаларымыз науқас болғанда да, мен ақырғы шек қоятынмын: ең алдымен мен дәрігермін, мен емдеуім керек. Бөлімшеде бізді, дәрігерлерді тыныштандыратын балалар кездескен. Мен ешқашан ұмытпайтын боламын, реанимацияда көмей некрозымен жатқан бала, ол өліп бара жатса да, анасына сыбырлап: «Жылама, менде бәрі жақсы» дейтін. Кейде баланың анасы мені тыныштандыратын, балақай қайтыс болған кезде, мен жылаған едім, себебі біз оны құтқарғандай көрінген едік, бірақ анасы: сіздер бар мүмкіндікті жасадыңыздар, уайымдамаңыздар, деп жұбататын. Балалардың ата-аналары бізге өте көп көмек көрсететін, олар бірін-бірі қолдайтын, ешқашан ешкімді айыптамайтын.
Аяулы аналар, егер қандай да бір халық емшілері немесе экстрасенстер онкологиялық сырқатты емдейміз, терапиядан бас тартыңыз деп өтінеді және уәде береді деп еститін болсаңыз, ондай адамдардан аулағырақ болыңыз. Ешқашан дәрігер тағайындаған емнен бас тартпаңыз!
- Сіз қатерлі ісікті басынан өткерген адам ретінде, бұл аурумен бетпе-бет келгендерге не кеңес бере аласыз?
- Біріншіден, үрейленбей, ешбір жағдайда үрейленбеу керек. Екіншіден, ең кіші белгілер байқалса бірден дәрігерге қаралу қажет. Мен белгілер пайда болған екінші күні дәрігерлерге бардым, біз барлық анализдерді, тексерулерді жылдам өткізіп, көп ұзамай диагнозымды алдым. Маған бірден операция жасады, кейін сәулелік терапия курсын өттім. 10 айдан кейін жаңа белгілер пайда болды, және КТ-да метастаз анықталды. Маған тағы бір рет операция жасады, қайтадан химиятерапия өттім. Жалпы алғанда, маған бірінен соң бір үш операция жасалды. Иә, мен бірінші химиятерапиядан кейін шашымды жоғалттым, бірақ бұл ең қорқыныштысы емес.
Мен химиядан 6 курсты өттім. Осының бәрінен кейін ұзақ қалпына келтіру курсы болды. Сондай-ақ менің іс жүзінде болмаған іш қуысының алдыңғы қабырғасын қалпына келтіру операциясы болды. Мұның бәрінде шыдамдылық танытып, бұл жағдайды қабылдап, барлық процедураларды уақытында сақтап, үмітсіз және үрейленбестен орындау керек болды. Соңғы операцияны мен 25 қыркүйекте жасадым, қазір, екі ай өткен соң, мен аздап жүгіріп жүрмін. Мен жүре алмайтынымды білесіз бе, әлсіздік болды, үлкен демікпе болды. Біртіндеп мен осы мәселелердің бәрін жеңдім. Уақыт пен шыдамдылық қажет.
Мен қайдан күш алдым? Маған отбасым – қызым, ұлым, немерелерім көмектесті. Жақындарымның қолдауы өте маңызды. Олар менімен бірге барлық бұл жолды өтті, операциялардан және химия терапиясынан бастап реабилитацияға дейін. Олар маған: ана, бізге қажетсің деді. Мен күрестім.
Білесіз бе, менің әкем Леонид Григорьевич Позднухов онколог-дәрігер болып, 17 жыл бойы онкологиялық аурумен ауырды. Ол онкологиялық институттың директор орынбасары, сүйек онкологиясы бөлімінің жетекшісі және хирург болып жұмыс істеді. Ол балалар онкологиясы бөлімшесін құрды, ол қазіргі таңда педиатрия институтына көшті. Ол соңғы кезге дейін науқастарды кеңес беріп отырды. Үйінде жатқанда аяғы сынғанына қарамастан, суреттерді қарап, үйіне келген науқастарды қабылдады. Әкемнен үлгі алып, мен де оның жолымен жүрдім, дәрігер болдым, әлсіздікке бой беруге болмайды. Мен дүрлікпедім. Рак болса рак, оны қалай жеңуге болатынын ойлау керек. Мойымау керек. Бұл түпкілікті үкім емес.
Үнемі тамаша көрініп, оптимистік көңіл-күймен жүрген Ольга Леонидовнаны көргенде, оның қатерлі ісікпен екі жылдық күрес тарихы бар екеніне сену қиын болды. Біз үлкен қуанышпен дәрігерге біздің байырғы байқау серіктесіміз Miami Aquapark & SPA кешеніне кіріс билетіне табыс еттік. Осы жобаға қолдау көрсеткен және дәрігерлерге көңіл бөлген кешенге алғысымызды білдіреміз, бұл ең қажетті әрі ең маңызды кәсіп.
Біз сондай-ақ түрік медициналық киім брендінің Labor Medical компаниясына медициналық киім сатып алу сертификатымен қамтамасыз еткені үшін RayMed компаниясына алғысымызды білдіреміз. Түрік Labor бренді көптеген елдердегі медицина қызметкерлері арасында сапалы, ыңғайлы және стильді униформа өндірушісі ретінде өзін танытты.
