Паразиттерді қалай анықтап, олардан қалай құтылуға болатынын инфекционист-паразитолог дәрігер «КазМед» медициналық орталығының медицина ғылымдарының кандидаты Сейдулаева Лиза Байшевна айтып береді.
Аскаридоз - антропоноз, пероральды геогельминтоз, созылмалы өтетін ішек инвазиясы, ерте миграциялық фазада аллергиялық синдроммен көрінеді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) мәліметі бойынша жыл сайын 1 миллиардқа жуық адам аскаридозбен ауырып, шамамен 100 мың адам түрлі асқынулардан қайтыс болады. Қазақстанда аскаридоз сырқаттанушылығы жоғары және энтеробиоздан кейінгі екінші орында тұр.
Аскаридоз қоздырғышы Ascaris lumbricoides – ұзындығы 40 см-ге дейін (аналығы), 25 см-ге дейін (еркегі) ірі нематода. Жынысты жетілген паразиттер жұқа ішекте паразиттік өмір сүреді, аналығы бір тәулікте 200 мыңнан астам ұрықтанған және ұрықтанбаған жұмыртқа салады, бұл 6 - 8 айға созылады. Топырақтағы ұрықтанған жұмыртқа инвазивті күйге жету үшін 16 күн ішінде піседі, 50 жылдық тәжірибесі бар инфекционист-паразитолог Лиза Байшевна Сейдулаева түсіндіреді.
Адамның жұқтыруы фекальды-оральді механизм арқылы жүреді және бұл механизмнің жүзеге асуы алиментарлы, су жолымен немесе контакт арқылы болады. Жұқтыру факторлары ластанған көкөністер, зелень, су, қолдар болып табылады. Инвазионды жұмыртқалар жұтылса, адамның ішегінде жұмыртқалардан дернәсілдер шығып, ішек тамырларына, және қақпа венасы арқылы бауырға, төменгі қуыс вена арқылы оң жаққарынға, қарыншаға, кіші шеңберге жетіп, өкпенің капиллярлық желісіне түседі және көші-қон кезеңінде дамуын жалғастырады. Өкпеде дернәсілдер бронхтар арқылы жұтқыншаққа көтеріліп, сілекеймен бірге жұтылады. Ішекте өскен дернәсілдер жыныстық жетілуге жетеді және жұмыртқалар салуды бастайды. Көші-қон кезеңі шамамен 2 аптаға созылады, жетілген аскариданың өмір сүру ұзақтығы бір жыл, 7-ші айда аналық жұмыртқалар салуды тоқтатады.
Миграциялық кезеңде аскаридоз клиникасында аллергиялық және морфологиялық көріністер бірінші кезекке шығады: иесінің ағзасына личинкалардың метаболизмі өнімдерімен сенсибилизация, личинкалар қозғалған кезде тіндердің травматизациясы. Личинкалардың көшу кезеңінде ішек қабырғасында, бауыр және өкпеде эозинофильді инфильтраттар мен қан кетулер анықталады, ал қанда эозинофилдер 25% дейін жетеді. Инвазияның ішек кезеңінде аллергиялық көріністер бәсеңдейді, клиникада асқазан-ішек жолы тарапынан функционалды және морфологиялық бұзылыстар бірінші кезекке шығады: іштің анықталмаған ауырсынуы, ісіну, іш қату немесе диарея. Интенсивті инвазия кезінде ішектегі аскаридалардың жиналуы ішек өтімсіздігін тудыруы мүмкін. Ересек аскаридалар ішектің қабырғасын тесіп, перитонитті тудырып, өт жолына және ұйқы безінің жолына кіре алады.
Ерте (миграциялық) фазасы аллергиямен жедел инфекция ретінде өтеді: қызба, жөтел, рентгенде өкпедегі инфильтраттар, теріде дақтар, папулдар, копривница және Квинке ісінуі, бауырдың ұлғаюы.
Ішек кезеңі іштің ауыруы, диспепсиялық белгілермен сипатталады: тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, диарея немесе іш қату, әлсіздік, шаршағыштық. Ішекте бірен-саран аскарид болған жағдайда ауру симптомсыз өтуі мүмкін.
Аскаридалармен ауыр инвазия болған кезде мектепке дейінгі жастағы және кіші мектеп жасындағы балаларда асқынулар болуы мүмкін. Аскаридоз кезінде жиі кездесетін асқынулар:
Паразитарлық (инвазиялық) аурулардың алдын алу
Инвазиялық аурулардың алдын алу үшін қарапайым ережелерді сақтау қажет.
Профилактика - бұл гигиенаны сақтау: қолдарды, көкөністер мен жемістерді, жидектер мен көктеректі міндетті түрде жуу. Балықты, етті және сүтті тұтынар алдында термиялық өңдеу қажет. Табиғатта демалсаңыз - су қоймаларынан алынған суды алдын ала қайнатпай пайдаланбаңыз. Үйде үй жануары болса, оның тамақтану және дәретхананың тазалығына ерекше назар аудару қажет. Экзотикалық елдерге саяхатты жоспарлау кезінде маманмен кеңесу және сапар аяқталғаннан кейін қажетті талдауларды тапсыру маңызды.
Паразиттердің бар-жоғына тексеру үшін жылына бір рет анализдер тапсыру маңызды. Ол үшін сіз «КазМед» медициналық орталығына жүгіне аласыз, онда сіз сапалы диагностикадан өтіп, білікті дәрігерлерден кеңес ала аласыз.
Бұл қарапайым шаралар паразиттік аурулардан өзіңізді және жақындарыңызды қорғауға және денсаулығыңызды сақтауға көмектеседі.
