Сіз тағы да аяғыңыздағы ауыр құрысулардан ояндыңыз ба? Сіз жалғыз емес екеніңізді жұбанышпен айта аламыз. American Family Physician журналында жарияланған зерттеуге сәйкес, ересектердің 60% - ына жуығы түнде аяқтың құрысуын сезінеді. Біз аяқтың құрысуы дегеніміз не, оның себептері қандай және оны қалай емдеуге болатынын анықтаймыз.
Аяқтың құрысуы - бұл бұлшықеттің күрт жиырылуы, ол бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін созылуы мүмкін және әдетте балтыр мен табан бұлшықеттеріне әсер етеді.
Ұстамалар 50 жастан кейінгі адамдарда жиі кездеседі, бірақ кез келген жаста да сирек жағдай емес.
Ұстамалар өте жиі кездесетініне қарамастан, олардың нақты себептері анықталған жоқ. Неліктен аяқтың құрысуы пайда болатынын ешкім білмейді, дәрігерлер бірнеше анықтаушы факторларды анықтап атайды.
1) Біз бұлшық еттерді керекті түрде созбаймыз. Кейбір зерттеушілер қазіргі өмір салты кінәлі деп болжайды. Біздің ежелгі ата-бабаларымыз көп уақытты жүрелеп отырып өткізген — аяқтың сіңірлері мен бұлшықеттерін созатын позиция — қазір мұны істеудің қажеті жоқ. Сондай-ақ, біздің отырықшы өмір салтымыз (компьютерде жұмыс істеу) бұлшықеттер мен сіңірлердің ұзындығын қысқартады, сондай-ақ құрысуларға әкелуі мүмкін икемділікті төмендететіні туралы дәлелдер бар.
2) Ыңғайсыз күйде ұйықтау. Сарапшылар төсекте ішпен жатқанда, табан пен саусақтар төмен түскенде ("аяқтың ұшында" позициясы) жиі "табандық иілу" күйінде болатынын байқады, бұл балтыр бұлшықеттерінің қысқаруына әкеледі. Аяқ ұзақ уақыт бойы осы қалыпта болған кезде, тіпті кішкене қозғалыстар кезінде де құрысуды тудыруы мүмкін.
3) Маусымдық фактор. Түнгі аяқтың құрысуы қыс мезгіліне қарағанда жазда жиі кездеседі. Бұл бәріне бірдей қатысты болмаса да, ғалымдар ұстамалардың жиілігі шілденің ортасында шыңына жетіп, қаңтардың ортасында төмендейтінін атап өтті. Бұлшықет құрысулары бұлшықет емес, жүйке бұзылыстарынан туындайтынын түсіну маңызды: құрысуларды омыртқадан балтырға өтетін нервтер тудырады.
Неліктен жаз уақытында құрысулар адамдарды жиі мазалайды? Нервтердің өсуі мен қалпына келуі жазда D дәрумені деңгейінің жоғарылауына байланысты белсенді болуы мүмкін, деп түсіндіреді дәрігерлер, ал жазда D дәрумені шыңына жетеді.
4) Сусыздану. Ылғалдың жетіспеушілігі түнгі құрысуларға да ықпал етеді, ал жазда, айтпақшы, денеге де көбірек су қажет. Сусыздану қандағы электролиттердің дисбалансын тудырады, бұл ұстаманың триггерлерінің бірі болуы мүмкін.
5) Ауыр жаттығулар. Ауыр жаттығулар әрқашан шамадан тыс жүктелген бұлшықет талшықтарында құрысуларды тудырады, деп жазады зерттеушілер. Бұл тіпті кәсіби спортшыларда да болады, бірақ олар бұлшықеттерін қалай дұрыс созып, жеткілікті сұйықтық ішуді біледі.
6) Қатты бұлшықеттер. Бұлшықеттердің кернеуі мен қаттылығы жаттығулардан туындауы мүмкін, әсіресе егер сіз бұлшық еттеріңізді шамадан тыс жүктесеңіз, дұрыс созбасаңыз немесе қыздырмасаңыз.
7) Қоректік заттардың жетіспеушілігі. Минералдардың жетіспеушілігі, әсіресе кальций, магний және калий, тәуліктің кез келген уақытында аяқтың құрысуының ең көп таралған себептерінің бірі болып табылады. Бұл электролиттердің әрқайсысы қандағы және бұлшықеттердегі сұйықтықтың тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі, сондықтан олар жеткіліксіз болса, құрысулар пайда болуы мүмкін.
8) Тұрып жұмыс жасау. Күн сайын көп уақытты тұрып өткізетін адамдар отырып жұмыс істейтіндерге қарағанда аяқтарында құрысулар жиі кездесетінін көрсететін зерттеулер бар. Адам қозғалыссыз тұрғанда, дененің төменгі бөлігінде қан мен су жиналады. Бұл сұйықтықтың теңгерімсіздігіне, сондай-ақ бұлшықеттер мен сіңірлердің қысқаруына әкелуі мүмкін — мұның бәрі құрысуларға әкеледі.
9) Дәрілік препараттар. Диуретиктер (зәр жүргізуші) және бета-адренорецепторлар сияқты дәрі-дәрмектер де түнгі құрысу қаупімен байланысты. Мүмкін, бұл препараттар нейрондар мен рецепторларға "ынталандырушы" әсер етеді, бұл құрысуларға ықпал етуі мүмкін.
10) Жүктілік. Аяқтың құрысуы жүкті әйелдерде жиі кездеседі және зерттеулер бұл салмақтың өсуіне және қан айналымының бұзылуына байланысты болуы мүмкін екенін көрсетеді. Сондай-ақ, өсіп келе жатқан ұрықтың ананың қан тамырлары мен нервтеріне тигізетін қысымы спазмды тудыруы мүмкін.
11) Денсаулықтың бұзылуы. Қант диабеті, гипертония, артрит, неврологиялық аурулар және депрессия аяқтың құрысуымен де байланысты. Кейбір жағдайларда жоғарыда айтылғандай дәрі-дәрмектер кінәлі болуы мүмкін. Бірақ бұл жағдайлардың кейбіреулері, атап айтқанда қант диабеті және неврологиялық аурулар, нервтерді зақымдауы мүмкін, бұл спазмға әкеледі.
12) Қартаю. 50 жастан кейін денеде моторлы нейрондардың саны азаяды және тыныштықтағы құрысулар жиілей бастайды.
13) Нервтің қысылуы. Көпшілікке таныс " нервтің қысылуы", басқалармен қатар, спазмға әкеледі.
14) Отырықшы өмір салты. Ұзақ отыру (мысалы, үстелде жұмыс істеу) ұстаманы тудыруы мүмкін, дейді сарапшылар. Отырған кезде сұйықтық төменгі бөлікте жиналады, бұл аяқтың ауырсынуына әкелуі мүмкін.
Түнгі аяқтың құрысуының нақты себебі болмағандықтан, сенімді емдеу де жоқ. Бүгінгі таңда сынақ пен қателік — бұл аяқтың құрысуын емдеуге қатысты ең жақсы таңдау. Міне, назар аударуға тұрарлық бірнеше әдістер мен құралдар.
1) Созылу. 2012 жылы жүргізілген зерттеу ұйықтар алдында сіңір мен балтырды созған адамдарда құрысу жиілігінің айтарлықтай төмендегенін анықтады. Созылу сонымен қатар артериялардың немесе нервтердің қысылуына көмектеседі, өйткені бұлшықет тіндері оларды қыса алады.
Ұстама кезінде зақымдалған бұлшықетті созу да көмектеседі. Төсектен тұрып, салмақты спазмдағы аяққа түсіруге тырысыңыз. Егер бұл көмектеспесе, артқа қадам жасаңыз: қолыңызбен қабырғаға тіреліп, алға еңкейіп, балтыр бұлшықеттерінің созылғанын сезіну үшін аяғыңызды артқа тартыңыз.
2) Диета. Егер құрысулар жиі болса, диетаға магний қосу керек: бұршақ, жаңғақтар, дәнді дақылдар және жапырақты жасыл. Бұл жағдайда калий, кальций және дәрумендер тобы бар қоспалар да пайдалы. Бірақ: мұның бәрі дәрігермен кеңескеннен кейін және қажет болған жағдайда талдаудан кейін ғана жасалады.
3) Сусызданудан аулақ болыңыз. Күні бойы көбірек су ішуге тырысыңыз, әсіресе сыртта ыстық болса және терлесеңіз немесе жаттығу жасасаңыз. Зәрдің түсі нұсқаулық бола алады: егер зәр ақшыл сары немесе мөлдір болса, сіз жеткілікті мөлшерде су ішесіз. Егер зәр қою сары немесе қоңырға жақын болса, сізге көбірек сұйықтық қажет.
4) Ыстық немесе суық компресс. Ұстама кезінде ыстық (жылыту жастықшасы, ыстық су бөтелкесі, ыстық сүлгі немесе ванна) немесе суық (мұз пакеті) компрессті қолдану көмектеседі.
5) Дұрыс аяқ-киім киіңіз. Ыңғайсыз аяқ киім, мысалы, өкшелі аяқ киім, аяқтың құрысуын тудыруы мүмкін. Егер сізде түнде жиі құрысулар болса, аяқ киімді ауыстырған жөн, тіпті кеңес алу үшін ортопедке барған жөн.
6) Аяғыңызды уқалаңыз. Аяқтың ерекше ауырсынуымен, тұру және созылу қиын болған кезде, спазмдалған бұлшықетті қолыңызбен немесе арнайы роликпен уқалауға тырысыңыз.
7) Қияр тұздығы. Бұл кейбіреулерге біртүрлі болып көрінуі мүмкін, бірақ оннан астам зерттеулерде маринадталған қиярдың тұзды ерітіндісін ішу аяқтың құрысуын бірден тоқтата алады, сонымен қатар түнгі шабуылдардың алдын алады. Бұрын бұл халықтық емнің электролиттері өз жұмысын жасайды деп сенген, бірақ ғажайыптар жасайтын тағы бір ингредиент бар – бұл сірке қышқылы.
Зерттеу көрсеткендей, қияр тұзды ерітіндісінен алынған электролиттердің жұмыс істеуі үшін 45 минутқа дейін уақыт кетуі мүмкін. Сірке қышқылына келетін болсақ, ол жұтқыншақтың артқы жағына тигенде жүйке жасушаларын тыныштандырады. Нәтижесінде бұл жүйке жасушалары ауырсыну сигналдарын жіберетін нейротрансмиттерлерді іске қосуды тоқтатады. Сірке қышқылы нейрондар мен бұлшықеттер арасындағы байланысты күшейтеді, содан кейін аяқ бұлшықеттерінің босаңсуына көмектеседі. Сонымен қатар, қияр тұзды ерітіндісінде кездесетін сірке қышқылы денеге аяқ бұлшықеттерінің қалыпты жиырылуын реттейтін ацетилхолин өндіруге көмектеседі.
Егер құрысулар ұзақ уақыт бойы өте жиі қайталанса және сіз олардан құтылудың барлық жолдарын қолданып көрген болсаңыз, дәрігерлік қабылдауға барған дұрыс. Дәрігер ауыр себептерді жоққа шығарады, емдеу және өмір салты бойынша ұсыныстар береді.
TopDoc.me сайтында жарияланған ақпаратты өзін-өзі диагностикалау және өзін-өзі емдеу үшін пайдалануға болмайды. Егер сізді мазалайтын қандай да бір аурулар немесе белгілер болса, емдеуші дәрігеріңізге хабарласыңыз. TopDoc.me сайтындағы ақпарат дәрігермен бетпе-бет кеңес беруді алмастырмайды және тек ақпараттық-анықтамалық мақсаттарға арналған.
- - - - - - - - - - - - - - - -
- сайтта өтінім қалдыру,
- бізге WhatsApp-қа жазу, кеңесшілеріміз сіздерге міндетті түрде жауап береді немесе өздеріңізге қайта хабарласады,
- +7 (707) 22 55 009 нөмір бойынша өз бетімен хабарласу.
